دستگاه هات تپ و الزامات کار گرم

دستگاه هات تپ ماهیتاً جزو زیرمجموعه کارهای گرم محسوب می شود. این دستگاه انشعاب گیری از خط لوله را به صورت گرم انجام می دهد و به همین دلیل الزامات کار گرم برای کار با آن باید تمام و کمال لحاظ شود. به طور کلی کار گرم به فرایندهایی گفته می شود که ضمن انجام ایجاد احتراق، اشتعال و انفجار می کنند و برای این که این دست فرایندها ایمن و مطمئن صورت گیرند باید تمامی الزامات کار گرم در خصوص شان رعایت شود.

دستگاه هات تپ متشکل از اجزای زیر است که در کنار هم فرایند انشعاب گیری را به انجام می رسانند. برای آنالیز این کار و مشکلات و آسیب های که می تواند به صورت بالقوه برای کار داشته باشد باید اجزای تعیین کننده دستگاه و نقشی که در کار گرم هات تپ دارند تعیین شود:

  • دستگاه هات تپ یک شفت بلند دارد که یک سر آن به انتهای دستگاه متصل است و سر دیگر آن به کاتر وصل می شود. در واقع این دستگاه منشأ حرکت و پیشروی و عقب گرد دستگاه به شمار می رود و نیروهای وارده از مجرای این شفت به کاتر منتقل می شود.
  • کاتر جزو اصلی درکیر در فرایند انشعاب گیری گرم است. این ابزار گردبر با لوله درگیر می شود و آن را به سایز مورد نظر عملیاتی می برد. کاتر نیروی خود را از ضفت می گیرد و ضمن حرکت دورانی و پیشروی همزمان عملیات را به انجام می رساند.
  • ایمنی کار با دستگاه هات تپ
    ایمنی در حین کار با ملاحظه دستگاه هات تپ رعایت شده است

کاتر در واقع اصلی ترین جزء در عملیات برش لوله به این شیوه کار گرم است و به همین دلیل باید در خصوص آن تدابیر ویژه اندیشید. در واقع کار گرم هات تپ گیری را می توان در درگیری کاتر با لوله و برش لوله خلاصه کرد. از این فرایند می تواند خطرات زیادی متوجه مجموعه شود که باید نسبت به آن ها وسواس کافی را به خرج داد. برای ممانعت از بروز سانحه از ناجیه دستگاه هات تپ می توان اقدامات زیر را به انجام رساند:

اقدامات احتیاطی

برای این که ایمنی فرایند هات تپ گیری را تضمین نماییم باید در درجه اول شرایطی را فراهم کنیم که دستگاه هات تپ بدون بروز هر گونه ابراد جانبی فرایندهای مربوط به خود را به درستی انجام دهد. اختلال در روند کاری این دستگاه می تواند آسیب هایی چبران ناپذیر به یک مجموعه بزند. از تخریب فرایند تا آسیب دیدن تجهیزات و ماشین آلات نظیر خود دستگاه هات تپ، تا آسیب کلی به مجموعه می توانند گریبان گیر یک عملیات غیر استاندارد شوند. از این رو اقدامات احتیاطی برای عملکرد صحیح دستگاه hot tap ضروری هستند.

اقدامات پیشگیرانه:

برخی اقدامات باید پیش از آغاز عملیات انجام شوند تا نسبت به حطرات محتمل پیش بینی های لازم صورت گیرد. دسنگاه هات تپ متغیرهای عملکردی تعیین کننده ای دارد و باید نسبت به آن ها اهتمام ویژه داشت. پیش از آغاز عملیات باید تدابیر لازم اندیشیده شود که کاتر در حین کار دچار آسیب نشود. انتخاب الماسه های مناسب، نصب استاندارد کاتر، به کار گیری اپراتورهای متبحر و مواردی از این دست می توانند به برش مناسب لوله توسط کاتر کمک کنند. همچنین سایر اجزای دستگاه هات تپ نیز باید بازرسی شده باشند.

پیگیری مسیرهای تردد نیروی کار، راه فرار اضطراری، ابزارهای کمک های اولیه و پیش بینی ابزارها و نیروهای اطفاء حریق از نکاتی است که پیش از آغاز کار باید به آن ها توجه داشت. ممکن است با وجود تمام پیش بینی ها، بدلیل وجود متغیرهای پیش بینی نشده به یکباره دچار سانحه شویم و در این شرایط باید ابزارها و امکانات مورد نیاز برای رفع ایراد موجود باشند.

اقدامات عملیاتی:

دستگاه هات تپ در حین اجرای عملیات در معرض فشار از چند ناحیه است؛ فشاری که از موتور محرک هیدرولیکی به گیربکس دستگاه هات تپ وارد می شود و حرکن دورانی آن را موجب می شود، فشاری که اپراتور وارد کرده و پیشروی دستگاه را مقدور می سازد، فشاری که از ناحیه لوله به کاتر و شفت hot tap machine ایجاد می شود که این فشار در شروع درگیری کاتر با لوله آغاز می شود، و نهایتا فشاری که حین برش لوله توسط دستگاه هات تپ از حانب سیال به این دستگاه وارد می شود. دستگاه هات تپ باید به گونه ای آماده شده باشد که بتواند تمامی این فشارها را دفع کند. تجهیزات و اتصالات و قطعات دستگاه هات تپ عامل اصلی در تحمل فشار وارده از این ناحیه هستند. اگر این ابزارها، محل نصب آن ها و کارکرد آن ها متناسب با فشارهای ذکر شده نباشد بدون شک دچار ایراد در کار خواهیم شد.

دستگاه هات تپ و عملیات
دستگاه هات تپ در حین انجام عملیات

عامل دیگری که می تواند در تعیین میزان فشار وارده به دستگاه هات تپ اثرگذار باشد نحوه باردهی به کاتر و سرعت پیشروی آن در حین برش است. اگر این سرعت بیش از اندازه باشد می توان منشأ بروز خطا و ایراد در کار شود و از این رو به کار گماردن یک نیروی کار متخصص و متبحر در کنار دستورالعمل ها و آموزش های لازم به او می توانند بر ضریب امنیت کار و کارکرد دستگاه hottap در حین برش اثر قابل ملاحظه ای بگذارند.

اقدامات پس از برش لوله:

با برش کامل لوله می توان گفت عملیات به اتمام رسیده است اما کل فرایند هنوز به اتمام نرسیده است و همچنان برخی خطرات کار را تهدید می کنند. مورد اول نحوه باز کردن دستگاه هات تپ و اتخاذ تدابیر برای انجام این کار بدون بروز نشتی یا هر ایراد دیگری است. در این خصوص باید ابتدا به ساکن دستگاه را کاملا به عقب راند و ولو را بست تا بتوان بدون هر گونه ایرادی دستگاه هات تپ را باز کرد.

نکته دیگر در نحوه انتقال دستگاه هات تپ است که باید حساسیت های ویژه را لحاظ کرد. سقوط یا بروز ضربه از ناحیه دستگاه هات تپ به هر شیئی می تواند اسیب زا باشد. بنابراین فرایند انتقال hottap machine به محیطی دور از محل انجام عملیات نیازمند اتخاذ تدابیری است که بیشتر جنبه ایمنی دارند.

رعایت الرامات کار گرم در خصوص دستگاه هات تپ واجد اهمیت اساسی است. این دستگاه ضمن کارکرد خود می تواند خطاهای بالقوه با ضریب آسیب بسیار بالا را به یک مجموعه تحمیل کند و از این پیش بینی حوادث، سوانح و ایرادات احتمالی از نکات مهم در کار با دستگاه هات تپ است.

هات تپ و تناسب دستگاه ها با فرایندها

انشعاب گرم هات تپ یک فرایند چندمتغیری و دارای عناصر تعیین کننده پرشمار است که عدم توجه به هر یک از آن ها می تواند فرایند را به صورت کلی با چالش مواجه کند. اتصالات دائمی نظیر ولو و اسپلیت تی، اتصالات موقت نظیر خود دستگاه هاتتپ، اجزای محرک دستگاه هات تپ و قطعات و ابزارهای یاری رسان به پیشبرد پروژه باید دارای یک نظم و توازن منطقی با یکدیگر باشند. در غیر این صورت هر کدام می توانند بر دیگری مزاحمت ایجاد کرده و به این صورت در فرایند اختلال ولو جزئی ایجاد کنند. اجزای یک فرایند همچون اجزای یک پیکر هستند و با همدیگر یک کل واحد را تشکیل می دهند. بنابراین اختلال در یک جزء به معنای آسیب رسیدن به کل مجموعه می باشد. برای مثال اگر میان ابزارهای نصب شده برای برش گرم لوله، و قطر اتصال اسپلیت تی تناسب وجود نداشته باشد کل فرایند دچار چالش می شود. بنابراین برقراری تناسب میان این اجزا و فرایندها امری ضروری است.

هات تپ و عملیات انشعاب گرم
دستگاه هات تپ

برای نیل به این هدف ابتدا می بایست قدم هایی اساسی برداشته شود که در ادامه به شرح و تفصیل اشاره خواهد شد:

اولین کار لازم برای رعایت این تناسب و تعادل همگن سازی فرایندها و ابزارهایی است که در طراحی ها و برنامه ریزی ها بر سر استفاده از آن ها توافقات لازم انجام می شود. در این خصوص حتی اگر فرایندهای طراحی و برنامه ریزی در خصوص اجرای هر یک از مراحل هات تپ به صورت جداگانه انجام می شود، مجموعه طراحی و برنامه ریزی باید خروجی های خود را در قالب یک تیم کاری به مشورت با سایرین بگذارد تا هماهنگی های لازم در این خصوص صورت گیرد. برای مثال ممکن است حداکثر فشاری که از جانب محرک قرار است بر دستگاه هات تپ وارد شود، برای راه اندازی و برش گرم مناسب بوبه توسط دستگاه هات تپ کافی نباشد. در این شرایط بهتر است برنامه ریزی های لازم پیشاپیش انجام شود. تیم مهندسی اجرای hot tap باید ضخامت و جنس لوله را در نظر داشته باشد و با توجه به آن حداقل فشار مورد نیاز برای برش گرم لوله را محاسبه نماید. تنها در این صورت است که می توان محرکی متناسب با ماهیت کار را انتخاب و آن را برای فشار مورد نظر جهت اجرای هات تپ آماده سازی کرد.

نه تنها محرک، بلکه اتصالات آن نظیر شیلنگ و مولتی پلیر نیز باید توان انتقال فشار مورد نظر بر دستگاه هات تپ را داشته باشند. چه بسیار فرایندهایی که در آن ها تمامی مراحل و برنامه ریزی ها به درستی پیش رفته است و حتی محرک نیز متناسب با فشار کاری مورد نیاز برای hot tap آماده سازی شده است، اما به دلیل مولتی پلیر نامناسب، فشار مورد نظر از محرک به دستگاه hottap machine منتقل نشده است و به همین دلیل فرایند با مشکل مواجه شده است.

یا برای نمونه ای دیگر ممکن است در نتیجه تفاوت ها در سیستم و روش های طراحی، اسپلیت تی ساخته شده دارای قطری کمتر از قطر کاتر آماده شده جهت انجام عملیات هات تپ در یک سایز مشخص باشد. در این شرایط نیز بدون شک با مشکل مواجه خواهیم شد. این مهم تنها در صورت تفاوت در روش ها روی خواهد داد و از این رو تیم های سازنده اسپلیت تی و مجموعه آماده کننده دستگاه هات تپ در این خصوص هماهنگی های لازم را داشته باشند. گیر کردن کاتر به جداره اسپلیت تی به معنای ناتوانی آن در ادامه پیشروی و در نتیجه متوقف ماندن عملیات انشعاب گرم hot tap خواهد بود.

از دیگر مواردی که ممکن است در نتیجه ناهماهنگی ها میان واحدها رخ دهد عدم تناسب اتصالات با یکدیگر خواهد بود. چنان که می دانیم اتصالات از ناحیه فلنج به همدیگر متصل هستند. ولو روی اسپلیت تی نصب می شود و دستگاه هات تپ نیز روی ولو نصب خواهد شد. اگر بنا به هر دلیلی از جمله اهمال در ملاحظه سایزها یا اختلاف نظر بر سر سایز و فشار طراحی و آماده سازی اتصالات و دستگاه هات تپ فرایند به اختلال خورد، بدیهی است که پیشبرد کار مستلزم تعویض و تعمیر اتصالات خواهد بود. چنان که می دانیم اتصالات سر فلنج دار حتی در صورت هم سایز بودن در صورتی به همدیگر متصل خواهند شد که کلاس فلنج آن ها نیز مشترک باشد. در غیر این صورت پیچ و مهره کردن اتصالات روی یکدیگر امکان پذیر نخواهد بود.

تنها پس از انجام این دست هماهنگی ها، در مرحله برنامه ریزی و طراحی خواهد بود که قادریم فرایندهای اجرایی شامل ساخت اتصالات، نصب و آماده سازی و اجرای عملیات هات تپ را به پیش ببریم. در غیر این صورت انجام گام های بعدی مقرون به فایده نخواهد بود و احتمال بروز رخدادهای آسیب زا به فرایند زیاد خواهد بود.

متعاقب انجام هماهنگی های مذکور، تیم اجرایی آماده سازی ابزارها و دستگاه ها را به انجام می رساند و سپس فرایند ساخت اتصالات، تست ولو، آماده سازی دستگاه هات تپ و سایر فرایندهای پشتیبانی به انجام خواهد رسید. باید توجه داشت که پایش فرایند و بازرسی خروجی هر یک از فرایندها جزو الزامات کاری تیم های هات تپ محسوب می شود و در هر مرحله هم کیفیت و صحت خروجی و هم هماهنگی و تناسب آن با فرایندهای موازی باید مورد پایش و بررسی قرار گیرد. بعد از انجام مقدمات فوق می توان از صحت اجرای عملیات هات تپ به بهترین شکل ممکن مطمئن بود.

کوپن هات تپ
هات تپ

انتخاب یک مجموعه یا فرد به عنوان بازرس و مدیر فرایندها می تواند اقدامی راهگشا و مفید جهت انجام بی کم و کاست عملیات هات تپ باشد. به عبارتی دیگر تیم های طراحی و مهندسی می توانند به نیابت از خود یک ناظر برای پایش هر یک از فرایندها و مراحل اجرای کار گرم hot tap را برگزینند و او را مسئول سنجش صحت هر یک از فرایندها گردانند. ناظر فرایند هات تپ در واقع واسطه میان فرایندهای مهندسی و اجرایی، و نیز عاملی است که صحت فرایندهای اجرایی هات تپ را مورد تأیید و بررسی قرار می دهد. بروز اختلال در هر یک از مراحل اجرایی کار گرم هات تپ می تواند منشأ آسیب های اقتصادی و فنی و اعتباری آشکار برای مجری hot tap باشد. برگزیدن ناظر فرایندها می تواند از دامنه دار شدن ایرادات بروز یافته پیشگیری کند و باعث شود حتی در صورت بروز ایراد، مشکل ایجاد شده پیش از آن که در فاز اجرایی خود را بروز دهد، در همان مرجله آماده سازی و پشتیبانی فرایند هات تپ رفع شود و به این ترتیب از تبعات و دامنه ایراد به طرز محسوسی کاسته شود.

هات تپ و داده های فنی

عملیات هات تپ اغلب بر روی خطوط لوله انجام می شود. در زمانی که واحدهای صنعتی درگیر در فرایندهای صنعتی در صدد باشند که ضمن حفظ فرایندهای خویش دست به انجام عملیات هایی نظیر انشعاب گیری و برش از روی خط لوله بزنند می توانند از عملیات انشعاب گیری hot tap استفاده کنند. در این فرایند دستگاه هات تپ ضمن درگیر شدن با لوله آن را می برد و به این ترتیب مجرب فرایند به هدف مد نظر خویش دست می یابد. در عملیات هاتتپ علاوه بر پیشبرد آیتم هایی که به دستگاه هات تپ و نفس عملیات مربوط می شود، باید به داده های فنی نیز استناد کرد. در واقع این داده ها حکم مواد خام و منابع اصلی تعیین کننده خط مشی عملیات hot tap خواهند بود و تمامی فرایندها از طرح و ندوین مستنداتی چون دستورالعمل هات تپ، تا جوشکاری خط لوله و نیز فرایند اجرایی عملیات hot tap تحت تأثیر آن انجام می شوند.

اجرای عملیات هات تپ
هات تپ خطوط لوله

 

از این رو جمع آوری و دریافت داده های فنی اولین گام در اجرای برش گرم هات تپ به شمار می رود. در خصوص داده های فنی اجرای عملیات hottap می توان به موارد زیر استناد کرد. مجری کار پیش از انجام عملیات باید این داده ها را از طریق مجاری ممکن از جمله مکاتبات با کارفرما و نیز بازدید حضوری از سایت جمع آوری کرده و بر اساس آن در خصوص الزامات و شرایط کار گرم هاتتپ اظهار نظر نماید:

داده های خط لوله: منظور اطلاعاتی است که مربوط به خود خط لوله اصلی می باشد و در خصوص آن باید بیشترین دقت اهتمام شود. قطر لوله اصلی اولین مورد از این داده هاست. این امر برای ساحت اتصال و نیز تنظیم و مجاسبه میزان پیشروی لازم دستگاه هات تپ دارای اهمیت می باشد. مورد دوم در این خصوص ضخامت اسمی لوله است که می بایست از کارفرما دریافت شود. منظور از ضخامت اسمی، ضخامت لوله در زمانی است که هنوز به بهره برداری نرسیده بوده است. در واقع یکی از خروجی های فرایند طراحی پایپینگ همان ضخامت اسمی است که بر اساس شرایط خط، سیال درون آن و سایر مقولات فنی انتخاب شده است. در ضمن انجام تست اولتراسونیک برای محاسبه حدافل ضخامت واقعی خط در ناحیه ای که عملیات هات تپ در آن انجام می شود از دیگر نکاتی است که باید حاصل شود. مجری hottapping باید بداند که عملیات روی چه ضخامتی در حال انجام خواهد بود. اگر ضخامت از حد مشحصی پایین تر بود باید تدابیر ویژه اندیشید و نسبت به اجرای عملیات هات تپ حساسیت بیشتری به خرج داد.

داده های انشعاب: علاوه بر سایز لوله اصلی، سایز انشعاب نیز از داده های مهم برای تدوین طرح انجام عملیات hot tap operation است. بسیاری از طراحی ها و تنظیمات، از جمله طراحی و ساخت اتصال، آماده سازی دستگاه هات تپ و نصب کاتر روی آن، محاسبات مربوط به میزان پیشروی لازم، انتخاب ولو و برخی موارد دیگر وابسته به سایز انشعابی هستند که قرار است از خط لوله گرفته شود. بدیهی است که اگر نسبت سایز انشعاب به سایز لوله اصلی نزدیک تر باشد کار ما برای انجام عملیات هات تپ دشوارتر خواهد بود. در این شرایط محاسبه میزان پیشروی لازم و لحاظ کردن آن در حین اجرای عملیات دارای اهمیت و اولویت اساسی است. در صورتی که به این نکته توجه نشود آسیب قابل ملاحظه ای متوجه عملیات hottapping خواهد شد، چرا که ممکن است پیشروی بیشتر از حد مجاز بوده و لوله اصلی از این حیث دچار آسیب و ایراد شود.

هات تپ خط لوله و مخازن
هات تپ

مشخصات فنی: در این خصوص نیز باید ملاحظات ویژه داشت چرا که بسیاری از زیرفرایندهای هات تپ مربطو به مشخصات فنی است که از خط لوله خواهیم گرفت. فشار سیال یکی از اصلی ترین این داده هاست که می بایست نسبت به آن توجه ویژه داشت. مجری کار گرم هات تپ باید فشار طراحی کار را کارفرما دریافت کند و خود نیز ضمن بازدید حظوری فشار کاری را مورد پایش قرار دهد. همجنین فشار کاری در زمان اجرای hot tapping operation نیز از اهمیت بالایی برخوردار است و باید نسبت به آن هماهنگی های لازم صورت گیرد. مجری هات تپ باید بداند که در زمان اجرای عملیات های جوشکاری اتصال روی خط لوله و نیز هات تپ، مجموعه تحت چه فشاری خواهد بود. این داده ها به او کمک خواهد کرد که اتصال مورد نظر را بر اساس فشار تنظیم شده طراحی کند و بسازد. فشار طراحی مرجع ساخت اتصال و آماده سازی دستگاه hot tap machine خواهد بود. میزان این فشار باید حداکثر میزان فشاری باشد که از ناحیه خط لوله قرار است بر اتصال و انشعاب جدید وارد شود.

موقعیت هات تپ: شرایط محیطی کار و موقعیتی که خط لوله هات تپ خواهد داشت از دیگر عواملی است که پیش از اجرای عملیات باید نسبت به آن مطلع شد. ارتفاعی که لوله در آن قرار گرفته یا عمق آن، لوله ها یا سایر تجهیزاتی که در مجاورت خط لوله نصب می باشند، شرایط تردد و امکان داربست بندی در حوالی محیط برای استقرار نیروی کار و تجهیزات و ایمنی محل انجام کار در مقابل محاطرات طبیعی و فنی نکاتی است که باید مورد توجه قرار گیرند. از این رو باید ارتفاع کار، زاویه عملیات هات تپ، عمودی یا افقی بودن خط و مواردی از این دست مشخص و روشن باشند تا مجری کار گرم هات تپ بتواند بر اساس آن ها به استانداردها مراجعه کرده و دستورالعمل های ویژه انجام عملیات را تدوین نماید.

تهیه این دست مستندات از لوازم اصلی و اولیه کار گرم هات تپ است. مجری عملیات باید تمامی این موارد را تجمیع کند و بهتر است خود نیز در محل حضور به هم رساند تا در جریان و کم و کیف فرایند قرار گیرد و درکی دقیق تر شرایط کار داشته باشد. همه این موارد ضامن اجرای یک عملیات hot tap خوب خواهند بود. اجرای هاتپ تپ را نمی توان یک عملیات ساده خواند و به لحاظ طبقه بندی جزو فرایندهای ویژه خطوط لوله است. از این رو اهمال در خصوص هر یک از گام های آن به هیچ عنوان مجاز نیست.

برش لوله و هات تپ

هات تپ خطوط لوله در واقع عبارت است از برش لوله به روش گرم. اصلی ترین فرایند در هات تپ و در واقع آخرین گام از فرایند هات تپ عبارت خواهد بود از برش لوله با استفاده از دستگاه هات تپ. دستگاه هات تپ مناسب را متناسب با سایز انشعاب مورد نظر تجهیز می کنند و سپس با راه اندازی دستگاه و پیروش آن، برش لوله به روش گرم شروع می شود، یعنی زمانی که ماده خام یا سبال درون لوله در جریان است هم زمان عملیات برش و انشعاب گیری از لوله نیز انجام می شود. محل درگیری کاتر دستگاه هات تپ با لوله یک فضای دایره ای است که سطح داخلی آن از لوله بریده می شود و از مجموعه خارج می شود تا انشعاب جدید ایجاد شده باشد. قطعه مذکور با اتمام فرایند برش کاملاً از لوله جدا شده و به مته راهنما گیر می کند. بنابراین با خارج کردن دستگاه هات تپ از مجموعه این قطعه نز جدا شده و انشعاب جدید حاصل می شود.

انشعاب خط لوله
عملیات هات تپ- برش لوله

اصولا برش در فرایند هات تپ به این مرحله محدود نمی شود. عملیات برش در فرایند انشعاب گیری برش گرم در دو مرحله دارای موضوعیت است که به شرح زیر بدان ها پرداخته می شود:

  • برش اتصال به منظور آماده سازی آن: چنان که می دانیم برای انجام عملیات هات تپ ابتدا می باید یک اتصال روی لوله نصب شود که اغلب اوقات این اتصال اسپلیت تی خواهد بود ولی در برخی مواقع بنا به شرایط فنی از اتصال سدل نیپل نیز استفاده می شود. در هر صورت ابتدا به ساکن این اتصالات می بایست ساخته شوند و برای ساخت آن ها از متریال ها و مواد اولیه اصلی فرایند ساخت استفاده می شود. اصلی ترین متریال ساخت این اتصالات لوله به سایز لوله اصلی و سایز انشعاب خواهد بود. در واقع مقدار مورد نظر برای ساخت اتصال از لوله به سایز لوله اصلی و سایز انشعاب بریده می شود و پس از انجام عملیات های مربوط به ساخت اتصال، این دو قطعه لوله به هم جوش داده می شوند تا فرایند ساخت اتصال به مراحل پایانی خود نزدیک شود. آن چه واجد اهمیت می باشد این نکته است که هم در اسپلیت تی و هم در سدل نیپل ما فرایند برش لوله را به همراه خواهیم داشت. اما فرایند مذکور در ساخت این اتصالا فاقد هر گونه پیچیدگی خواهد بود و حساسیت خاصی را اقتضا نمی کند. تها نکته ای که در برش لوله در این گام می بایست بدان توجه داشت این است که سایزهای برش دقیقا متناسب با سایز طراحی ها باشد تا کار با ایراد دچار نشود. می بایست ابتدا سایزهای مورد نظر که برش از آن ناحیه انجام خواهد گرفت به صورت دقیق علامت گذای شود تا برش بدون ایراد باشد. در صورت بروز ایراد در اندازه گیری ها و علی الخصوص برش کمتر از سایز طراحی، می توان گفت قطعه لوله آماده شده برای ساخت اتصال هدر رفته می بایست یک تکه لوله دیگر برای ساخت درست و مطمئن اتصال به منظور انجام هات تپ از لوله برید.

عملیات برش در این مرحله با استفاده از ابزارهای گوناگون انجام شدنی است. از آن جا که لوله روی خطوط و در محل سایت نصب نیست بنابراین نه سیال و نه هر گونه ماده شیمیایی در محل متصاعد نمی باشند و بنابراین انجام برش با استفاده از ابزارهای گوناگون انجام شدنی است. در این راستا برای انجام برش قطری لوله معمولاً از ابزارهایی نظیر beveling machine استفاده می شود. یا می توان از برش گاز و هوا برای برش قطری لوله استفاده کرد. همچنین در فرایند ساخت اتصال می بایست علاوه بر برش قطری، سطح لوله نیز به شکل دایره ای و به اندازه سایز انشعاب بریده شود که در این خصوص نیز معمولاً از برش گاز و هوا استفاده می شود. پس از انجام برش با استفاده از فرایند سنگ زنی می توان خط برش را صیقل داد و مسطح کرد تا حالت خشن و زبری آن رفع شود. به این ترتیب فرایند برش با دقت و صحت به اتمام خواهد رسید.

چنان که اشاره شد ر این گام از برش دمای برش و سیار متغیرها تأثیری در فرایند ندارند و تنها آیتم حائز اهمیت در کار که می تواند بر سرنوشت عملیات هات تپ تأثیر بگذارد اندازه گیری دقیق خواهد بود. ضمن این که فرایند برش نیز باید کیفیت لازم را داشته باشد و دچار نوسان و اعوجاج در خروجی کار نباشیم.

هات تپ و انشعاب گیری
نصب دستگاه هات تپ
  • برش گرم لوله در فرایند هات تپ. در این خصوص نیز چنان که اشاره شد دستگاه هات تپ با لوله درگیر می شود و برش دورانی بخش مورد نظر از لوله را به انجام می رساند. در برش گرم باید توجه داشت که میزان باردهی به لوله در حد قابل قبولی داشته باشد. افراط و تفریط در شتاب باردهی بدون شک بر عملکرد فرایند تأثیر منفی خواهد گذاشت و چه بسا باعث شکسته شدن یا فرسودگی تجهیزات برش شود. به این صورت فرایند دچار ایراد می شود. بنابراین مهم ترین فاکتور در انجام صحیح این مرحله از فرایند برش کاری که برش گرم خوانده می شود این است که با توجه به ضخامت و جنس لوله میزان باردهی به درستی تنظیم شود تا نه به لوله و جداره آن آسیب وارد شود و نه دستگاه هات تپ و قطعات و تجهیزات آن دچار ایراد شوند که در این صورت عملیات با وقفه مواجه می شد.

برش یکی از فرایندهای مهم در هات تپ خطوط لوله به شمار می رود و در این فرایند فارغ از این که در چه مرحله ای انجام می شود و از چه ابزارها و روش هایی استفاده می شود، تنظیمات و محاسبات اولیه و انجام دقیق عملیات در فاز اجرایی حرف اول را می زنند. بهتر آن است که برای هر گام بهترین روش انتخاب شود اما مهم تر از آن انجام صحیح هر روشی است که از آن بهره گرفته می شود.

هات تپ و شاخص های بهره وری

هات تپ از جمله تکنولوژی های مدرن در حوزه های نفت و گاز می باشد که دارای مصارف و کاربردهای متعددی می باشد و از این رو واحدهای پالایشگاهی و پتروشیمی هر از چند گاه احتیاج به این عملیات پیچیده خطوط لوله خواهند داشت. فن آوری انشعاب گیری گرم یا هات تپ در مقایسه با سایر روش ها دارای مزایای عدیده ای است و به همین دلیل واحدهای صنعتی که در صدد بهره وری بیشتر و استفاده بهینه از تکنولوژی های به روز دنیا می باشند بیشتر تمایل به بهره گیری از آن دارند.

هات تپ گیری دارای اصول و الزاماتی می باشد که رعایت آن ها مستلزم تجربه و دانش بالاست و هر مجری تازه کاری قادر به انجام آن نیست. شاید بتوان گفت اصلی ترین دلیل مقاومت واحدهای صنعتی در پذیرش فن آوری هات تپ در همین نکته باشد. آن ها ترجیح می دهند به جای روی آوردن به فن آوری های ناشناخته که آزمون خود را نزدشان پس نداده اند، به سراغ آن دسته فعالیت های موازی بروند که با وجود هزینه و زمان بیشتر مطمئن تر می باشند چرا که پیش از این نزد برنامه ریزان واحد مذکور تجربه شده اند و واحد صنعتی از آن بهره برده است. از این رو واجدهای صنعتی زیر بار پذیرش فرایندهایی که آن ها را تبدیل به مجری متبحر عملیات هات تپ خواهد کرد نخواهند رفت. این امر به ظاهر دارای مزایایی برای آن هاست چرا که بدون نیاز به پذیرش هزینه های ناشی از وارد کردن یک تکنولوژی جدید یعنی هات تپ می توانند به روش سنتی نیاز خود در انشعاب گیری را رفع کنند، اما باید توجه داشت که این مزیت فقط در ظاهر ماجرا یک فایده به حساب می آید و در میان مدت و طولانی مدت عوارض خود را در رقابت با سایر واحدها نشان خواهد داد. در جهان امروز پذیرش جدیدترین و بدیع ترین فعالیت ها یک الزام محسوب می شود و تنها بنگاه هایی قادر به تداوم بقای خود خواهند بود که به این مهم همت گمارند، اما بدون شک راهکارهایی برای به حداقل رساندن عوارض و نواقصی که یک فن آوری جدید نظیر هات تپ می تواند داشته باشد وجود دارد و می توان با تمسک به آن ها بر مشکلات فائق آمد.

هات تپ
هات تپ

در عصر امروز که تکنولوژی مرزها را در نوردیده و مدام در حال ارتقا و افزایش بازدهی و کارآیی می باشد فاصله گیری از دستاوردهای روز دنیا یک اصل محسوب می شود و بدیهی است که هر بنگاه اقتصادی یا مجتمع صنعتی، اگر در مقابل این موج شتاب گیرنده تحولات صنعتی و اقتصادی مقاومت کند در مقایسه با رقبا دچار ضعف خواهد شد و طبیعتاً در صورت تداوم این روند از فرایند رشد و توسعه باز خواهد ماند.

البته این به معنای پذیرش بی قید و بند اقتضائات عصر جدید نخواهد بود. این امر مسلم است که واحدهای صنعتی باید با احتیاط و نظرداشت ریسک های احتمالی فن آوری های جدید به آن ها روی بیاورند اما اصل ورود به اقتضائات جدید انکارناپذیر است. در عوض، واحدهای صنعتی می توانند با حساب گری و انجام ممطالعات مهندسی دقیق بهترین بهره را از دستاوردهای صنعتی جدید نظیر هات تپ ببرند.

در خصوص انشعاب گیری گرم یا هات تپ واحدهای صنعتی می توانند به جای تکیه بر توان خود از مجریانی استفاده کنند که دارای خدمات تخصصی این فن آوری هستند. اگر یک واحد صنعتی در صدد برآید عملیات های انشعاب گیری خطوط لوله یا مخازنش را خود با اتکا به نیروی انسانی و دانش خود به انجام برساند می بایست در درجه اول به میزان قابل توجهی هزینه های سخت افزاری به منظور تهیه تجهیزات من جمله دستگاه هات تپ را متحمل شود. شکی نیست که پذیرش این هزینه ها آن هم از سوی مچتمعی که ممکن است نیازی محدود و کم شمار به عملیات هات تپ داشته باشد چندان منطقی به نظر نمی رسد. از طرفی، علاوه بر هزینه های فوق، می بایست اپراتورها و مهندسانی آشنا به فرایند و دارای تجربه نسبی در زمینه اجام هات تپ به ستخدام بگیرد و در غیر این صورت خود می بایست نسبت به آموزش ایشان اقدامات لازم را به عمل آورد. طبیعی است که این قسم موارد همگی مستلزم صرف هزینه خواهد بود، گرچه به نظر می رسد بخش اعظم آن ها هزینه های اولیه خواهد بود و پس از صرف آن ها بر میزان هزینه ها در عملیات های بعدی هات تپ کاسته خواهد شد، اما واقع امر به این گونه نیست. هر عملیات جدید هات تپ می تواند اقتضائات و شرایط فنی منحصر به فرد خود را داشته باشد و برای یک نیروی کار و مهندس نیمه متبحر دشواری ها و عدم اطمینان هایی به همراه داشته باشد به طوری که ضریب ریسک عملیات هات تپ به دلیل عدم لحاظ تمامی متغیرهای دخیل بالا برود. نیروی فعال در زمینه انجام عملیات هات تپ باید دارای تبحر و شایستگی کافی باشد تا عملیات های اجرایی برای وی جنبه آموزشی و تجربی نداشته باشد. طبق استانداردها و الزاماتی که تعیین شده است نیز کلیه فرایندهای مربط به عملیات هات تپ می بایست توسط نیروی کار واجد صلاحیت و شایسته برای آن انجام پذیرد. استادارد API 2201 که مربوط به نکات فنی و ایمنی عملیات هات تپ می باشد به صراحت و در قالب یک بخش چداگانه بر این مهم تأکید دارد.

دستورالعمل هات تپ
هات تپ

علاوه بر این ممکن است عملیات های هات تپ مختلف در سایزهای انشعاب گیری متنوع انجام شوند به طوری که یک دستگاه هات تپ پاسخگوی تمامی آن ها نباشد. در این شرایط واحد صنعتی مذکور چاره ای جز تهیه چند دستگاه هات تپ نخواهد داشت.

اما بهترین راهکار برای رفع این قید و بندها از یک طرف، و در عین حال استفاده و بهره گیری از تکنولوژی مقرون به صرفه هات تپ، به کارگیری از توان آن دسته مجریانی است که به طور تخصصی ارائه دهنده خدمات انشعاب گرم هات تپ به شمار می روند. در این زمینه می توان به پیمانکارانی رجوع کرد که در زمینه انجام این دسته خدمات دارای تبحر و دانش کافی می باشند. البته مجتمع صنعتی مذکور باید در جریان کلیه مراحل و مراتب مطالعاتی و اجرایی عملیات انشعاب گیری گرم هات تپ باشد و حتی کوچک ترین متغیری نباید از دیده ایشان مغفول بماند، چرا که حساسیت های این عملیات اجازه هیچ گونه ریسکی را نمی دهد.

تکنولوژی هات تپ در واقع جایگزین روش سنتی شده است که مستلزم صرف زمان و هزینه بسیار بالاتری بود. تکنولوژی پیشین که کبد تپ یا برش سرد خوانده می شد مستلزم آن بود که در درجه اول خط لوله یا مخزن به صورت کامل از سیال تخلیه شود؛ به طوری که نه تنها از سیال بلکه از مواد شیمیایی قابل احتراق و رسوبات آن نیز چیزی باقی مانده باشد. پس از تخلیه کامل خط عملیات برش سرد روی لوله انجام می شد و در ناحیه برش اتصال و خط لوله یا تجهیزات جدید نصب می گردید. بزرگ ترین ایراد این روش این بود که واحد صنعتی مجبور بود به منور انشعاب گیری چندین روز کلیه فعالیت های مجتمع را تعطیل کند؛ چرا که خط لوله می بایست تخلیه می شد. علاوه بر این، نیروی انسانی زیادی هم درگیر در ماجرا می شد ضمن آن که ایمنی عملیات نیز بر خلاف ظاهر چندان بالا نبود، چرا که به هر دلیلی ممکن بود سیال یا مواد شینیایی ساطع شده و باقی مانده از آن در محیط باقی مانده و در نتیجه تصادم با حرارت ناشی از برش سرد دچار احتراق و متعاقب آن آتش سوزی یا انفجار شوند.

هات تپ
هات تپ

اما در روش هات تپ بسیاری از این مشکلات رفع شده است، بزرگ ترین شان عدم نیاز به تعطیل کردن فعالیت های مجتمع است. به عبارتی واحد صنعتی می تواند برنامه کاری تحت روال و برنامه ریزی خود را حفظ کند و در عین حال عملیات انشعاب گیری از طریق هات تپ روی آن انجام شود. به این ترتیب در هزینه ها به میزان بالایی صرفه جویی می شود چرا که فرایندها در جای خود باقی می مانند. علاوه بر این، ایمنی کار در صورتی که مجری عملیات متبحر و دارای شایستگی باشد سیار بالاتر خواهد بود. کلیه تجهیزات عملیات هات تپ از جمله دستگاه هات تپ به گونه ای طراحی و ساخته می شوند که کار به صورت کاملاً ایمن و بدون بروز هر گونه نشتی یا سانحه دیگر به اتمام برسد، مگر آن که پیمانکار یا مجری کار گرم دارای تبحر کافی نباشد.

از آن چه گفته شد می توان نتیجه گرفت انشعاب گرم هات تپ یک فن آوری به روز بوده و استفاده از آن ضرورت عصر حاضر محسوب می شود اما بهره گیری بهینه از آن مستلزم اجرای هات تپ توسط مجریان متبحر می باشد که دارای صلاحیت لازم باشند. شرکت پیشگام صنعت ابزار با انجام حدود ۴۵۰۰ عملیات انشعاب گرم هات تپ در این زمینه تخصص و دانش و تجربه کافی را داراست. این عملیات ها در شرایط کاری و محیطی متفاوت و تحت اقضائات متنوع به انجام رسیده اند و از این حیث می توان گفت شرکت پیشگام صنعت ابزار بر ابعاد وسیعی از انجام عملیات اشراف کامل حاصل کرده است.

واحدهای صنعتی می توانند با رجوع به این قسم مجریان عملیات هات تپ نیازهای شان در زمین هانشعاب گیری را به بهترین نحو ممکن برطرف کنند. بدیهی است به کار گیری از مجریان هات تپ هزینه های خاص خود را به همراه خواهد داشت که اصلی ترین آن هزینه دریافت خدمت می باشد اما محاسبات به نحو آشکاری ثابت خواهند کرد که این قسم هزینه ها هم در مقایسه با روش های سنتی برش سرد و هم در مقایسه با شرایطی که واحد صنعتی در صدد باشد خود به انجام عملیات هات تپ همت گمارد کمتر خواهد بود. البته برخی مجتمع های صنعتی به دلیل تکثر عملیات های انشعاب گیری و از آن جا که اغلب عملیات های مذکور سایزهای مشابه هم دارند با تهیه دستگاه هات تپ خود به انجام آن دست می زنند که اقدامی منطقی به نظر می رسد اما در صورتی که قرار باشد به منظور انجام چند عملیات معدود انشعاب گیری گرم هات تپ واحدهای صنعتی به تهیه و تدارک لوازم سخت افزاری و نرم افزاری انجام عملیات دست بزنند طبیعی است که بهره گرفتن از مجریان تخصصی عملیات هات تپ منطقی تر باشد.