بای پس در خطوط لوله

بای پس در خطوط لوله در زمانی مورد نیاز است که قسمتی از خط لوله دچار آسیب، خوردگی و پوسیدگی شده باشد. بای پس در واقع لوله ی کوتاه انشعابی است که به صورت فرعی در کنار منطقه ی آسیب دیده ی لوله نصب می شود و امکان تعمیر و بهینه سازی خط لوله را فراهم خواهد آورد.

بای پس در عملیات استاپل
بای پس در عملیات استاپل

آسیب به خطوط لوله که طول آن ها ممکن است به کیلومترها برسد یکی از معضلاتی است که گریبان گیر سازمان های دولتی و خصوصی می شود. خارج کردن این خطوط از سرویس دهی و بهره برداری موجب تلفات اقتصادی و هزینه ای بسیاری برای صاحبان آن ها و مشتریان بخصوصشان می شود. بنابراین به منظور جلوگیری از هدر رفت های اقتصادی و مالی و همچنین ممانعت از وقت کشی و اتلاف انرژی از عملیاتی گسترده به نام استاپل برای تعمیرات موضعی خطوط لوله استفاده می شود. این خطوط لوله ممکن است در حال انتقال سیالات گازی و نفتی پالایشگاه ها و یا مجتمع های پتروشیمی باشند و یا خطوط لوله ای باشند که در سطح شهر و یا بین شهرهای مختلف، انتقال دهنده ی گاز یا آب مصرفی خانوارها باشند.
استفاده از عملیات استاپل این امکان را فراهم می آورد تا بدون خارج کردن لوله از سرویس تعویض و تعمیر لوله میسر گردد. در این عملیات لوله دارای جریان بوده و به اصطلاح تحت فشار است. در این حالت نیازی نیست تا خدمات رسانی و بهره برداری از لوله را متوقف کنند. اما این عملیات چیست و از چه اجزایی تشکیل شده است؟

استاپل

در عملیات استاپل بر روی موضع آسیب دیده از لوله چهار برش ایجاد می کنند. این برش ها به روش هات تپ ایجاد می شوند. البته در این عملیات از دستگاهی به نام دستگاه استاپل استفاده می شود که عهده دار اصلی اجرای عملیات استاپل است. در این عملیات هم از دستگاه هات تپ و هم از دستگاه استاپل استفاده می شود. گفتیم که در این عملیات بر روی خط لوله چهار حفره را با برش های هات تپی ایجاد می کنند. ایجاد این حفره ها به این صورت است که دو حفره در عقب منطقه ی آسیب دیده برش می خورد و دو حفره نیز در جلوی آن برش داده می شود. در واقع منطقه ی آسیب دیده ی لوله مابین این چهار حفره قرار خواهد گرفت. دو حفره ی ابتدایی و انتهایی را با دستگاه هات تپ و دو حفره ی بینابینی را با دستگاه استاپل ایجاد می کنند. دستگاه استاپل دارای قابلیتی است که می توان هد یا سری های آن را عوض کرد. با این قابلیت هم می توان اجزای برشی هات تپ را بر روی آن سوار کرد و روی خط لوله برش هات تپی ایجاد کرد و هم می توان پلاگ های مسدود کننده را بر روی آن قرار داد و داخل لوله مستقر ساخت. اما این چهار حفره دقیقا به چه منظور بر روی خط لوله ایجاد می شوند؟
قسمتی از خط لوله را تصور کنید که دچار آسیب دیدگی است و ما قصد داریم بدون متوقف کردن جریان خط لوله، این قسمت آسیب دیده را از خط لوله جدا کرده و لوله ای بدون نقص و سالم را جایگزین آن کنیم. در این حالت باید جریان سیال را از موضع آسیب دیده خارج کرده و آن را وارد مسیر فرعی دیگری کنیم.

بای پس خط لوله چیست؟

بای پس مسیری انحرافی است که جریان سیال درون خط لوله را در موضعی کوتاه منحرف می کند. از دو برش انتهایی و ابتدایی ایجاد شده بر روی خط لوله برای ایجاد مسیر انحرافی یا بای پس استفاده می شود. بای پس کمک می کند تا قسمت آسیب دیده ی خط لوله عاری از جریان سیال باشد. بای پس وظیفه دارد تا مسیر جریان را از پشت منطقه ی آسیب دیده ی خط لوله به قسمت جلویی آن منحرف کند.
پس از نصب لوله ی بای پس یا مسیر انحرافی، نوبت به مسدود کردن و ایزوله کردن قسمت آسیب دیده ی خط لوله است. در این حالت دستگاه استاپل با استفاده از مسدود کننده هایی به نام پلاگ ورود جریان سیال به منطقه ی آسیب دیده را مسدود می سازد. این مسدودسازی در دو حفره ی بینابینی انجام می شود و از این پس جریان فقط در بای پس برقرار خواهد بود.
پلاگ های استاپل جداره ی داخلی لوله را طوری دربرمی گیرند که جریان خط لوله به طور کامل مسدود می شود. این پلاگ ها معمولا از نوع بادی هستند و پس از قرار گرفتن در خط لوله تا حد ممکن باد می شوند. شیرهای ایزوله ای بر روی منطقه ی آسیب دیده نصب می شود تا باقی مانده ی سیال درون لوله را از درون آن خالی کنند. نمونه ی این شیرها بر روی دستگاه استاپل نیز وجود دارد و مقدار اندک سیال نفوذ کرده به دستگاه نیز از طریق این شیرها تخلیه می شوند.
در این مرحله، لوله عاری از جریان سیال خواهد بود و سیال در بای پس به مسیر خود ادامه خواهد داد تا منطقه ی آسیب دیده ی لوله را از دو طرف برش می دهند. سپس لوله ای به همان اندازه را در محل آن جوشکاری کرده و از کیفیت و ایمنی جوش اطمینان حاصل می کنند. حالا منطقه ی آسیب دیده به طور کامل رفع نقص شده و جریان می تواند دوباره به این قسمت بازگردد و در مسیر اصلی به حرکت خود ادامه دهد. در این موقع پلاگ های مسدود کننده توسط دستگاه استاپل بیرون می روند و حفره های به جامانده با استفاده از اتصال و فلنج های کور بسته می شوند. بای پس نیز از جای خود برداشته می شود و محل حفره های آن نیز با فلنج های کور بسته می شوند و خط لوله دوباره به وضعیت قبلی خود بازمی گردد.

دستگاه استاپل، دستگاه هات تپ، لوله ی بای پس و دیگر اجزا و عملیات همگی در زیر مجموعه ی عملیات استاپل قادر به تعمیر خطوط لوله بدون توقف در جریان خط لوله هستند.

اتصالات انسداد خط لوله

انسداد خط لوله یا لاین استاپ (line Stop) در مواردی به کار می رود که امکان انسداد خط در زمان خاموشی دستگاه وجود ندارد و از همین رو، مسدود کردن لوله فقط در زمانی ممکن است که خط در جریان است و سیال درون آن وجود دارد. برای مسدودسازی خطوط لوله نیازمند تجهیزات و اتصالات خاص خود هستیم. ابتدا باید اشاره شود که انسداد خط لوله می تواند روش های متفاوتی داشت باشد. این امر بستگی به نیاز عملیاتی ما خواهد داشت.

گاهی اوقات انسداد به روش استاپل انحا می گیرد. در این فرایند قرار بر این است که بخشی از خط لوله به طور موقت از مجموعه جدا شود و مسیر جریان سیال در آن متوقف شود. در مواقعی دیگر قرار بر قطع جریان از یک نقطه مشخص از خط لوله است. در برخی شرایط دیگر ممکن است پروژه تغییر مسیر لوله را داشته باشیم که در این شرایط خط از جایی مسدود شده و جریان از آن محل به خط لوله در مسیر جدید منحرف خواهد شد. در هر صورت هر کدام از این موارد انسداد لوله اقتضائات خاص خود را دارد اما به هر حال و به طور کلی انجام عملیات انسداد خط لوله نیازمند اتصالات و تجهیزاتی است که یا در پیشبرد فرایند اصلی یعنی انسداد خط لوله نقش دارند، و یا نقش پشتیبان فرایند اصلی را ایفا می کنند. در خصوص هر دو مورد نیز باید اتصالات به بهترین و باکیفیت ترین شکل ممکن آماده و تجهیز شوند تا به فرایند انسداد خط لوله کوچک ترین آسیبی وارد نشود.

انسداد لاین استاپ
عملیات انسداد خط لوله جعت انسداد مسیر نشتی لوله

قطعات و اتصالاتی که به طور معمولا برای انسداد خط لوله استفاده می شوند را می توان به شرح زیر برشمرد:

پلاگ:

مهمترین اتصالی که برای انسداد خط لوله مورد استفاده قرار می گیرد پلاگ است. این اتصال مهم ترین وظیفه در انسداد خط لوله را ایفا می کند و با قرار گیری در مسیر سیال، جریان آن را متوقف می کند. پلاگ ها اشکال متفاوتی دارند که بسته به ماهیت کار از یکی از آن ها استفاده می شود. گاهی اوقات برای انسداد خط لوله از پلاگ های بادی استفاده می شود. این پلاگ ها از طریق دستگاه استاپل به درون لوله می روند و زمانی که در محل مورد نظر قرار گرفتند باد می شوند تا پر شده و جداره داخلی لوله را پوشش دهند. پلاگ های بادی وقتی فعال می شوند کل قطر داخلی لوله را تحت پوشش قرار داده و به این ترتیب از ادامه جریان سیال درون لوله ممانعت می کنند.

از دیگر انواع پلاگ های انسداد خطوط لوله کپ ها یا ورق های دایره ای شکل هستند که بر حسب سایز لوله، فشار و نیز نوع سیال با ضخامت مناسب ساخته می شوند. این نوع پلاگ ها نیز از طریق دستگاه استاپل وارد خط لوله شده و ضمن چرخش هولدر پلاگ دستگاه استاپل به درون لوله، همچون یک صفحه از ادامه جریان سیال درون لوله ممانعت می کنند و به این ترتیب انسداد خط لوله را به انجام می رسانند.

بسته به ماهیت و مشخصات فنی یک خط و سیال، می توان پلاگ های متنوع را طراحی کرده و از آن ها برای انسداد خط لوله استفاده کرد. برای مصال در عملیات های های استاپ یک اتصال چهارشاحه روی لوله نصب می شود و در انتهای یکی از شاخه های آن یک کپ قرار می گیرد. در این شرایط پلاگ  به گونه ای طراحی می شود که ضمن پیشروی مستقیم درون لوله در درون شاخه چهارم اتصال قرار گیرد و آن را به طور کامل پوشش دهد و آب بندی کند. پس از قرارگیری پلاگ، می توان با تجهیزات و قطعات طراحی و ساخته شده، پلاگ را در شرایط انسداد کامل خط لوله قرار داد و به این ترتیب از ادامه جریان سیال درون لوله ممانعت کرد.

اتصالات سه راهی و چهار راهی:

این اتصالات روی خط لوله لوله نصب می شوند و در مقام مجرای ورودی دستگاه هات تپ و دستگاه انسداد خط لوله ایفای نقش می کند. این اتصالات روی خط لوله نصب می شوند و روی آن باقی می مانند. کارکرد اول آن ها انشعاب گیری از خط لوله است. چنان که می دانیم برای انجام عملیات انسداد خط لوله در درجه اول باید فضای درونی لوله در دسترس قرار گیرد و این کار از طریق انشعاب گیری گرم هات تپ انجام خواهد شد. برای انشعاب گیری ابتدا یک اتصال روی لوله نصب می شود و دستگاه با قرارگیری روی آن و ولو عملیات انشعاب گیری را انجام می دهد. پس از اتمام انشعاب گیری، شرایط برای انسداد خطوط لوله فراهم می شود و پس از آماده سازی دستگاه استاپل، انسداد انجام خواهد شد.

انسداد لوله و پیگ
پیگ انسداد خط لوله (Line Stop)

اتصالات بر حسب ماهیت کار و نوع طرح و نقشه ای که مجری انسداد خط لوله دارد ساخته می شوند و انواع و طرح های متفاوتی را دارند. عملیات های انسداد خطوط لوله که از طریق پلاگ های بادی یا کپ ها انجام می شوند معمولاً به اتصالات سه راهی نیاز دارند، اما در صورتی که عملیات به صورت های استاپ انجام شود، از اتصال چهار راهی استفاده می شود. در این اتصال یک سر چهار راهی به صورت آزاد است و در انتهای آن یک کپ که معمولا دارای انحناست قرار می گیرد. برای انسداد خط لوله در این شرایط انشعاب گیری پس از برش دیواره ورود لوله همچنان پیشروی را ادامه می دهد تا جداره پایینی آن را نیز ببرد. پس از برش کامل لوله، پلاگ درون آن قرار داده می شود و آن قدر پیشروی می کند که امتداد قطر لوله را بپیماید و در کپ اتصال قرار گیرد. در آن ناحیه پلاگ درون کپ قرار گرفته و آن را به طور کامل پوشش می دهد و به این ترتیب مجموعه به صورت کامل آب بندی می شود. بنابراین شرایط انسداد خطوط تعیین کننده نوع اتصال و نوع پلاگی است که باید مورد استفاده قرار گیرد.

هولدرهای دستگاه استاپل و پلاگ:

پلاگ معمولاً از طریق یک هولدر روی دستگاه استاپل نصب می شود چرا که خود مستقیما قابلیت اتصال مستقیم روی لوله را ندارد.

انسداد خط لوله یک عملیات حائز اهمیت و دارای کارایی بالا روی خطوط لوله است. زمانی که انشعاب گیری ضرورت دارد اما امکان قطع کردن سیال لوله نیست می توان با استفاده از مکانیزم های انسداد خط لوله نظیر استاپل، های استاپ و نظایر آن، عملیات انسداد خطوط لوله را به انجام رساند. البته که صحت و کیفیت این فرایندها کاملاً وابسته به رعایت استانداردها و طراحی ها  و مهندسی های دقیق است. در غیر این صورت ممکن است ایراداتی بروز پیدا کند که در صورت حاد بودن می تواند دامنه های بزرگ و چه بسا بسیار زیان باری را نیز به دنبال داشته باشد. شرکت هات تپ تیم در زمینه مشاوره خدمات انسداد خط لوله و انجام عملیات انسداد آماده همکاری با متقاضیان محترم است.

انسداد خطوط لوله به روش هات تپ

یکی از کاربردهای عملیات انشعاب گرم یا هات تپ مسدود ساختن خطوط لوله است. در عملیات انسداد خطوط لوله جریان سیال از یک نقطه از لوله به طور کامل قطع می شود و به این ترتیب از ورود سیال به ادامه مسیر جلوگیری به عمل می آید. برای انجام این کار می توان از روش های مختلف استفاده کرد. یکی از رایج ترین راه ها برای نیل به این هدف تخلیه خط لوله و رسوب زدایی و پاک سازی آن، و سپس برش سرد لوله و انسداد آن از نقطه ای است که می خواهیم جریان از آن به بعد مسدود شود. اما این روش هزینه، زمان و نیروی انسانی هدر رفته بالایی را به همراه خواهد داشت و بله همین دلیل می توان به جای آن از عملیات هات تپ یا انشعاب گرم استفاده کرد. با استفاده از روش هات تپ دیگر نیازی به تخلیه لوله و پاک سازی آن وجود نخواهد داشت و در حالی که سیال درون لوله در جریان است می توان انسداد خط لوله را به انجام رساند.

انسداد خطوط لوله
جوشکاری اتصال بمنظور انسداد خط لوله

به طور کلی هدف های انسداد خط لوله متفاوت و متنوع اند که به برخی از آن ها می توان به شرح زیر اشاره کرد:

  • در برخی مواقع ممکن است کارفرمای مجتمع به هر دلیل در صدد باشد جریان سیال را از یک نقطه مشخص مسدود کرده و جریان سیال را از آن پس به مسیر دیگر و خط لوله ای دیگر منتقل کند. در این شرایط انسداد خط لوله به روش هات تپ بهترین راهکار محسوب می شود.
  • در برخی دیگر از مواقع کارفرما در صدد است به کلی جریان سیال را از یک نقطه به صورت کامل متوقف کند. در این شرایط نیز انسداد خط لوله به روش هات تپ مناسب ترین راه به نظر می رسد.
  • در برخی مواقع بخشی از خط لوله دچار آسیب و خرابی می شود. ایراداتی نظیر ترک خوردگی، نشتی و مواردی از این قیم می توانند آسیب های غیر قابل جبران برای یک مجتمع ایجاد کنند، خصوصاً در زمانی که سیال از نوع خطرناک و آسیب زا می باشد باید به سریع ترین طریق ممکن عملیات انسداد را انجام داد و در این راستا نیز هات تپ بهترین راهکار به حساب می آید.
  • در برخی مواقع خط دچار آسیب شده است و تدوام فعالیت آن برای مجتمع چندان ضروری نمی باشد. در این صورت هم می توان با انسداد خط لوله به صورت موقتی، بخش آسیب دیده لوله را مسدود کرده و عملیات تخلیه و تعمیر آن بخش را به انجام رساند، بدون این که نیازی به تخلیه سیال از ناحیه سالم و آسیب ندیده لوله وجود داشته باشد. در این شرایط نیز هات تپ بهترین راهکار محسوب خواهد شد.
هات تپ برای انسداد خط لوله
برش لوله به روش هات تپ به منظور انسداد لوله

در هر یک از شرایط فوق هات تپ بهترین راهکار و ابزار برای انسداد خط لوله محسوب خواهد شد. این روش به روز به ما اجازه می دهد فرایندهای تعمیراتی، توسعه خطوط، انتقال خطوط و تغییر مسیر را بدون نیاز به تخلیه لوله انجام دهیم و همین امر به واحدهای پالایشگاهی و پتروشیمی کمک شایانی خواهد کرد که بدون نیاز به تخلیه خطوط و تقبل هزینه های ناشی از آن فرایندهای مذکور را به انجام برسانند.

شرح فرایند انسداد خط لوله به ترتیب مراحل زیر خاوهد بود:

  • ابتدا یک اتصال چهارشاخه ساخته شده و روی لوله نصب و جوشکاری می شود. این اتصال معمولاً سایز به سایز خواهد بود تا پلاگ انسداد خط لوله از مجرای انشعابی آن عبور کند اما در صورتی که پلاگ قابلیت انبساط و گسترش در درون لوله را داشته باشد می توان از اتصالات ردیوس سایز نیز استفاده کرد. لازم به ذکر است پیش تر تست فشار هیدرواستاتیک روی این اتصال انجام شده است.
  • پس از نصب اتصال ولو روی آن نصب می شود و سپس تست فشار هیدرواستاتیک روی مجموعه انجام می شود.
  • دستگاه هات تپ روی ولو نصب می شود و پیشروی دستگاه به منظور انجام عملیات انشعاب گیری آغاز می شود. در این فرایند دستگاه هات تپ باید آن قدر پیشروی کند تا هر دو جداره لوله را به صورت کامل بریده و در نهایت کوپن دو سر لوله را استخراج کند. بنابراین پیشروی آن در مقایسه با یک عملیات هات تپ معمولی به مراتب بیشتر خواهد بود. دلیل ساخت اتصال چهارشاخه به جای سه شاخه نیز در همین نکته است که دستگاه هات تپ قدرت مانور و پیشروی بالا به منظور برش کامل هر دو جداره لوله را داشته باشد. پس از اتمام فرایند، دستگاه عقب نشینی کرده و از روی ولو باز می شود.
  • حال می توان عملیات انسداد خط لوله را به انجام رساند. دستگاه انسداد خط لوله یا استاپل پیشاپیش مجهز به یک پلاک مسدود کننده شده است که به فراخور نیاز پروژه به صورت دائم یا موقتی درون لوله جاگذاری خواهد شد. عملیات پیشروی دستگاه انسداد خط لوله آغاز می شود و پلاگ د رون لوله قرار گرفته می شود تا جایی که کاملا سطح درونی لوله را از هر چهت پوشش داده و مانع برون رفت سیال و جریان آن در ادامه مسیر شود. به این ترتیب پلاگ توانسته است عملیات انسداد خط لوله را به صوزرت کامل و جامع به انجام برساند.
مسدودسازی خط لوله
پلاگ انسداد خط لوله

پس از اتمام فرایند، پلاگ در محل باقی می ماند و دستگاه انسداد خط لوله به بیرون عقب نشینی می کند تا از مجموعه خارج شود. این فرایند در کمترین زمان ممکن بدون تزاحم در سایر فرایندها و با صرف هزینه پایین در مقایسه با روش های سنتی انجام می شود. البته باید اشاره شود که انجام صحیح این فرایند مستلزم به مار گماردن اپراتورها و نیروی کار متبحر و آشنا و مسلط به الزامات خطوط لوله می باشد. در غیر این صورت فرایند با مشکل مواجه خواهد شد و روند انجام کار نه تنها به هدف نمی رسد بلکه می تواند باعث تخریب فرایندهای جاری و چه بسا آسیب ها و سوانح جبران ناپذیر شود.