اجرای هات تپ روی خطوط آب

بسیاری از فرایندهایی که در واحدهای صنعتی دارای خطوط لوله انجام می گیرد ماهیت و ساختار مشابهی دارند. برای مثال بسیاری از فرایندهایی را که روی خطوط لوله پالایشگاهی انجام می شوند، در خصوص مجتمع های پتروشیمی نیز عینیت دارند و همین فرایندها حتی روی خطوط لوله انتفال نفتی و گازی، و حتی آب نیز قابل صدق هستند. عملیات اجرای هات تپ نیز از جمله این فرایندهاست.

فرایندهایی نظیر تعمیرات و نگهداری خطوط، فرایندهایی مربوط به توسعه خطوط لوله، تعمیر خرابی ها، رفع نشتی، نصب کلمپ، ایجاد انشعاب جدید، انسداد خط لوله و فرایندهایی از این نظیر در تمامی واحدهای نام برده جزو فرایندهای جاری می باشند و در همه آن ها نیز تکرار می شوند. از این رو می توان خدمات خطوط لوله را به تمامی واحدهای صنعتی و خدماتی ای تعمیم داد که خطوط لوله و انتقال سیال بخشی از فرایندهای آن ها را شامل می شود. طبیعتاً عملیات انشعاب گیری هات تپ نیز از این قاعده مستثنی نیست و هم واحدهای پالایشگاهی و پتروشیمی، و هم فرایندهای نفتی، گازی و آبی به نحوی با این سرویس خط لوله سر و کار دارند. غالبا تصور بر این است که اجرای هات تپ فقط در پالایشگاه ها و مجتمع های پتروشیمی انجام می شود اما این عملیات روی انواع خطوط لوله قابل اجراست.

اجرای هات تپ روی خطوط لوله
اجرای هات تپ روی خطو لوله نفتی، گازی و آب

از جمله زمینه هایی که انشعاب گیری گرم هات تپ آن چنان که باید، در آن جا نیفتاده است، انشعاب از خطوط لوله آب است. این امر دلایل متعددی دارد که شاید مشهودترین آن ها هزینه ای است که واحد برنامه ریز می بایست جهت اجرای هات تپ صرف کند. در واحدهای پالایشگاهی عملیات هات تپ به وضوح صرفه اقتصادی خود را نسبت به روش های جایگزین انشعاب گیری نشان می دهد. برنامه ریز مجتمع در صورت استفاده از روشی غیر از اجرای هات تپ، ناچار است ساعت ها و چه بسا روزها از فعالیت های جاری خط لوله دست بکشد و ضرر و زیان آن را متقبل شود. چه بسا هر روز و حتی هر ساعت از وقفه در جریان جاری امور یک پالایشگاه یا یک خط لوله انتقال باعث شود که خسارت بالایی متوجه مجموعه صنعتی شود. این امر در خصوص خطوط انتقال صادراتی بیشتر مصداق دارد. صادرات طبق برنامه مشخص و بر حسب تعهدات طرف صادر کننده باید روال  و ظرفیت مشخصی داشته باشد. بروز وقفه در این فرایند طبیعتاً قابل توجیه نخواهد بود.

اما در خطوط لوله انتقال آبريال این ضرر و زیان خود را چنین واضخ نشان نمی دهند و برنامه ریز مجتمع اغلب ترجیح می دهد به سراغ روش های به ظاهر کم هزینه تر برود، ولو آن که این تصمیم به قیمت قطع جریان آب و معطل ماندن فرایندها برای چندین روز منتهی شود. در این خصوص باید برنامه ریزان و تصمیم گیران مجتمع های مربوط به خطوط لوله آب را نسبت به صرفه اقتصادی و توجیه فنی آن راهنمایی کرد، چرا که یکی دیگر از دلایل عدم رغبت به اجرای هات تپ روی خطوط لوله آب، ممکن است نا آگاهی و عدم اطلاع مدیران و برنامه ریزان از فرایندهایی نظیر اجرای هات تپ باشد.

عمده مجتمع های درگیر با خطوط لوله آب، واحدهای آب و قاصلاب هستند که انتقال خطوط لوله بین شهری و درون شهری را بر عهده دارند. بسیاری از واحدهای آب و فاضلاب نسبت به مزایای اجرای هات تپ اشراف دقیقی نداشته  و از این رو برجیخ می دهند در مواقعی که نیاز به انشعاب گیری بود، جریان سیال را برای ساعاتی قطع کنند. اما این امر آسیب های زیادی را به همراه خواهد داشت. بروز وقفه در فرایندهای صنعتی یک از این آسیب هاست. بسیاری از واحدهای صنعتی  بخشی از فرایندهای خود را از طریق جریان آب انجام می دهند و قطع آن ولو برای چند ساعت می تواند روند فعالیت روزانه آن ها را مختل کنند. این امر شاید از نظر برنامه ریزان واحدهای آب و فاضلاب پنهان بماند اما این دست واحدها به صورت مکرر با چنین مشکلاتی مواجه شده اند و قطعی حریان آب، روند جاری امورشان را مختل کرده است. از سوی دیگر خط لوله ای که قرار است برای انشعاب گیری قطع شود تمامی بهره گیرندگان خود از جمله مصرف کنندگان شهری را نیز درگیر خود خواهد کرد و می تواند باعث اختلال در امور جاری زندگی شهروندان ولو برای چند ساعت شود. این امر آسیب ها اقتصادی پنهانی را به همراه خواهد آورد که شاید از دیده برنامه ریزان پنهان بماند اما آثار خود را خواهد گذاشت. همه این موارد در حالی هستند که می توان با اجرای هات تپ، بدون نیاز به قطعی جریان سیال، فرایند انشعاب گیری یا تعمیرات را به انجام رساند و هیچ خدشه ای را نیز متوجه بهره گیرندگان از آب وارد نکرد.

هات تپ
انشعاب گرم هات تپ

شرکت پیشگام صنعت ابزار طی سال های اخیر اقدامات زیادی جهت آشنایی و ترغیب واحدهای آب و فاضلاب برای بهره گیری از این تکنولوژی انجام داده است. شرکت در نمایشگاه ها و برفراری ارتباطات فشرده و مستقیم با این دست واحدها از جمله گام هایی است که شرکت پیشگام صنعت ابزار برای نیل به این هدف گزارده است. ضمن این که اجرای هات تپ روی خطوط لوله آب نیز از جمله خدماتی است که ما در هر برهه از زمان آمادگی انجام آن را داشته و نسبت به چنین درخواست هایی استقبال می کنیم. یکی از پروژه های اخیر ما در زمینه اجرای هات تپ روی خطوط لوله آب، به انجام عملیات انشعاب گیری هات تپ روی خط لوله ۴۸ اینچی آب می باشد که در خرداد ماه ۱۳۹۷ و با موفقیت کامل به اتمام رسید. کارفرمای این پروژه شرکت آب و فاضلاب استان البرز بوده و شرکت پیشگام صنعت ابزار خود وظیفه ساخت ولو و اجرای هات تپ را تمام و کمال بر عهده گرفت. در نهایت نیز پروژه با موفقیت کامل و بدون بروز هر گونه ایرادی به اتمام رسید.

انسداد خطوط لوله به روش هات تپ

یکی از کاربردهای عملیات انشعاب گرم یا هات تپ مسدود ساختن خطوط لوله است. در عملیات انسداد خطوط لوله جریان سیال از یک نقطه از لوله به طور کامل قطع می شود و به این ترتیب از ورود سیال به ادامه مسیر جلوگیری به عمل می آید. برای انجام این کار می توان از روش های مختلف استفاده کرد. یکی از رایج ترین راه ها برای نیل به این هدف تخلیه خط لوله و رسوب زدایی و پاک سازی آن، و سپس برش سرد لوله و انسداد آن از نقطه ای است که می خواهیم جریان از آن به بعد مسدود شود. اما این روش هزینه، زمان و نیروی انسانی هدر رفته بالایی را به همراه خواهد داشت و بله همین دلیل می توان به جای آن از عملیات هات تپ یا انشعاب گرم استفاده کرد. با استفاده از روش هات تپ دیگر نیازی به تخلیه لوله و پاک سازی آن وجود نخواهد داشت و در حالی که سیال درون لوله در جریان است می توان انسداد خط لوله را به انجام رساند.

انسداد خطوط لوله
جوشکاری اتصال بمنظور انسداد خط لوله

به طور کلی هدف های انسداد خط لوله متفاوت و متنوع اند که به برخی از آن ها می توان به شرح زیر اشاره کرد:

  • در برخی مواقع ممکن است کارفرمای مجتمع به هر دلیل در صدد باشد جریان سیال را از یک نقطه مشخص مسدود کرده و جریان سیال را از آن پس به مسیر دیگر و خط لوله ای دیگر منتقل کند. در این شرایط انسداد خط لوله به روش هات تپ بهترین راهکار محسوب می شود.
  • در برخی دیگر از مواقع کارفرما در صدد است به کلی جریان سیال را از یک نقطه به صورت کامل متوقف کند. در این شرایط نیز انسداد خط لوله به روش هات تپ مناسب ترین راه به نظر می رسد.
  • در برخی مواقع بخشی از خط لوله دچار آسیب و خرابی می شود. ایراداتی نظیر ترک خوردگی، نشتی و مواردی از این قیم می توانند آسیب های غیر قابل جبران برای یک مجتمع ایجاد کنند، خصوصاً در زمانی که سیال از نوع خطرناک و آسیب زا می باشد باید به سریع ترین طریق ممکن عملیات انسداد را انجام داد و در این راستا نیز هات تپ بهترین راهکار به حساب می آید.
  • در برخی مواقع خط دچار آسیب شده است و تدوام فعالیت آن برای مجتمع چندان ضروری نمی باشد. در این صورت هم می توان با انسداد خط لوله به صورت موقتی، بخش آسیب دیده لوله را مسدود کرده و عملیات تخلیه و تعمیر آن بخش را به انجام رساند، بدون این که نیازی به تخلیه سیال از ناحیه سالم و آسیب ندیده لوله وجود داشته باشد. در این شرایط نیز هات تپ بهترین راهکار محسوب خواهد شد.
هات تپ برای انسداد خط لوله
برش لوله به روش هات تپ به منظور انسداد لوله

در هر یک از شرایط فوق هات تپ بهترین راهکار و ابزار برای انسداد خط لوله محسوب خواهد شد. این روش به روز به ما اجازه می دهد فرایندهای تعمیراتی، توسعه خطوط، انتقال خطوط و تغییر مسیر را بدون نیاز به تخلیه لوله انجام دهیم و همین امر به واحدهای پالایشگاهی و پتروشیمی کمک شایانی خواهد کرد که بدون نیاز به تخلیه خطوط و تقبل هزینه های ناشی از آن فرایندهای مذکور را به انجام برسانند.

شرح فرایند انسداد خط لوله به ترتیب مراحل زیر خاوهد بود:

  • ابتدا یک اتصال چهارشاخه ساخته شده و روی لوله نصب و جوشکاری می شود. این اتصال معمولاً سایز به سایز خواهد بود تا پلاگ انسداد خط لوله از مجرای انشعابی آن عبور کند اما در صورتی که پلاگ قابلیت انبساط و گسترش در درون لوله را داشته باشد می توان از اتصالات ردیوس سایز نیز استفاده کرد. لازم به ذکر است پیش تر تست فشار هیدرواستاتیک روی این اتصال انجام شده است.
  • پس از نصب اتصال ولو روی آن نصب می شود و سپس تست فشار هیدرواستاتیک روی مجموعه انجام می شود.
  • دستگاه هات تپ روی ولو نصب می شود و پیشروی دستگاه به منظور انجام عملیات انشعاب گیری آغاز می شود. در این فرایند دستگاه هات تپ باید آن قدر پیشروی کند تا هر دو جداره لوله را به صورت کامل بریده و در نهایت کوپن دو سر لوله را استخراج کند. بنابراین پیشروی آن در مقایسه با یک عملیات هات تپ معمولی به مراتب بیشتر خواهد بود. دلیل ساخت اتصال چهارشاخه به جای سه شاخه نیز در همین نکته است که دستگاه هات تپ قدرت مانور و پیشروی بالا به منظور برش کامل هر دو جداره لوله را داشته باشد. پس از اتمام فرایند، دستگاه عقب نشینی کرده و از روی ولو باز می شود.
  • حال می توان عملیات انسداد خط لوله را به انجام رساند. دستگاه انسداد خط لوله یا استاپل پیشاپیش مجهز به یک پلاک مسدود کننده شده است که به فراخور نیاز پروژه به صورت دائم یا موقتی درون لوله جاگذاری خواهد شد. عملیات پیشروی دستگاه انسداد خط لوله آغاز می شود و پلاگ د رون لوله قرار گرفته می شود تا جایی که کاملا سطح درونی لوله را از هر چهت پوشش داده و مانع برون رفت سیال و جریان آن در ادامه مسیر شود. به این ترتیب پلاگ توانسته است عملیات انسداد خط لوله را به صوزرت کامل و جامع به انجام برساند.
مسدودسازی خط لوله
پلاگ انسداد خط لوله

پس از اتمام فرایند، پلاگ در محل باقی می ماند و دستگاه انسداد خط لوله به بیرون عقب نشینی می کند تا از مجموعه خارج شود. این فرایند در کمترین زمان ممکن بدون تزاحم در سایر فرایندها و با صرف هزینه پایین در مقایسه با روش های سنتی انجام می شود. البته باید اشاره شود که انجام صحیح این فرایند مستلزم به مار گماردن اپراتورها و نیروی کار متبحر و آشنا و مسلط به الزامات خطوط لوله می باشد. در غیر این صورت فرایند با مشکل مواجه خواهد شد و روند انجام کار نه تنها به هدف نمی رسد بلکه می تواند باعث تخریب فرایندهای جاری و چه بسا آسیب ها و سوانح جبران ناپذیر شود.

عملیات هات تپ در پالایشگاه ستاره نفت بندرعباس

شرکت پیشگام صنعت ابزار در طول سال های طولانی فعالیت های خود، عملیات های پرشمار هات تپ را در مجتمع های پالایشگاهی به انجام رسانده است و از این رو کاملاً با شرایط فنی و محیطی پالایشگاه ها آشنا است. انجام عملیات های هات تپ در شرایط کاری و فنی متفاوت در پالایشگاه ها اپراتورهای این شرکت را نسبت به کلیه جوانب محیطی و اقتضائات فنی کار در پالایشگاه آشنا کرده است و بر حسب همین پشتوانه به محض دریافت سفارش عملیات انشعاب گرم از مجتمع پالایشگاه نفت ستاره بندر عباس اقدامات اولیه برای امکان سنحی پروژه آغاز شد.

عملیات عبارت بود از یک انشعاب گیری گرم به سایز ۱۲ اینچ روی خط لوله ۲۴ اینچی حاوی سیال گاز، با کلاس فشار  ۱۵۰ . با توجه به نسبت پایین سایز انشعاب به سایز لوله و نیز فشار متعارف خط با وجود گاز بودن سیال، مطالعات اولیه بر انجام پذیر بودن عملیات صحه گذاشتند و از این رو پروژه وارد فاز عملیاتی شد.

هات تپ پالایشگاه بندر عباس
هات تپ پالایشگاه ستاره نفت بندر عباس

قدم اولیه طرح و برنامه برای ساخت یا نظارت بر اتصال سه شاحه نصب شده روی لوله بود. از آنجا که کارفرما خود مسئولیت این امر را پدیرفته بود، ناظران هات تپ شرکت به صرف مشاهده و بازرسی فنی اتصال نصب شده اکتفا کردند و تصمیم بر آن شد که با توجه به اتصال نصب شده، فرایند اجرایی هات تپ باید با احتیاطات ویژه و به نحوی انجام شود که کمترین فشار به اتصال وارد شود.

معمولاً بهترین مرجع برای تهیه و تدارک تجهیزات، ماتریال ها و لوازم پروژه انشعاب گرم hot tap خود پیمانکار اجرایی می باشد. او با توجه به دانش و تجربه ای که در زمینه عوامل و پارامترهای تعیین کننده بر عملیات دارد، می تواند بهترین و مناسب ترین تجهیزات را برای انجام عملیات هات تپ فراهم کند. اما در صورتی که کارفرما مسئولیت تأمین بخشی از متریالها و تجهیزات را بر عهده بگیرد نیز باز وظیفه مجری عملیات نظارت کیفی و ایمنی بر کلیه تأسیسات و تجهیزاتی است که برای کار فراهم شده اند.

مجری کار دانش و مسئولیت انجام عملیات را بر عهده دارد و در صورتی که فرایند، ولو در نتیجه اهمال یا نا آشنایی کارفرما با دشواری و ایراد مواجه شود، باز هم مسئول اصلی فرایند مجری عملیات اجرای هات تپ خواهد بود. چرا که اوست که با خلل و فرج کار  آشنایی داشته و می تواند از خطاهای احتمالی پیش از بروز پیشگیری کند. مجری عملیات در فرایندهای مهندسی و طراحی باید دستور کارهایی را برای هر یک از مراحل انجام کار فراهم کند و اگر قرار بر این است که کارفرما خود بخشی از فرایندها را بر عهده بگیرد، لزوما باید به این دستور کارها پایبند باشد.

بدون این قسم هماهنگی ها انجام عملیات ممکن نخواهد بود و احتمال بروز خطا بسیار بالا می رود. در هر صورت تیم اجرای هات تپ شرکت پیشگام صنعت ابزار پس از بازرسی های انجام شده و تطبیق دادن شرایط کار با دستورکارهای تدوین شده مهندسی، آغاز به عملیات هات تپ گیری کرده و ظرف مدت زمان نسبتاً کوتاهی توانست عملیات را با موفقیت پشت سر بگذارد.

در این عملیات به لحاظ شاخص های فنی پیش بینی های لازم برای انشعاب گیری ۱۲ اینچی روی خط لوله گاز ۲۴ اینچی صورت گرفته شده بود. دستگاه هات تپ برای انجام این فرایند تحت فشار هیدرواستاتیک قرار گرفت تا صریب مفاومت آن در برابر فشار کاری خط بررسی شود. این آزمون با موفقیت به انجام رسید. علاوه بر این تست های فشار و جوش روی اتصال نیز انجام رفت تا نسبت به مفاومت آن نیز اطمینان حاصل شود. کاتر و هولدر متناسب با فشار کلاس ۱۵۰ و سیاز انشعاب ۱۲ اینچ آماده و روی دستگاه هات تپ نصب گردید.

پس از نصب ولو توپی و تست فشار آن، دستگاه روی ولو نصب گردیده و مجموعه آماده اجرای عملیات هات تپ شد. لازم به ذکر است محرک هیدرولیکی دستگاه نیاز به برق رسانی دارد که در این زمینه نیز اقدامات لازم تأسیساتی برای برق رسانی به آن انجام شد.

در خصوص شرایط محیطی و ایمنی نیز با سنجش متغیرها و آلودگی های محیطی، پی برده شد که محیط برای انجام کار گرم هات تپ مناسب است. فقدان مواد شیمیایی خطر زا برای سلامتی نیروی کار، فقدان مواد قابل احتراق و اشتعال، مسیرهای تردد مناسب و پیش بینی راه های فرار اضطراری عوامل تعیین کننده ایمنی بودند که با دقت مورد سنجش قرار گرفته و تمام ایرادات اجتمالی ناشی از آن ها بررسی گردید.

کوپن عملیات هات تپ در بندر عباس
کوپن بریده شده از عملیات هات تپ پالایشگاه ستاره نفت بندر عباس

در خصوص اسکافولدینگ و داربست بندی نیز با توجه به این که لوله ارتفاع کمی با سطح زمین داشت نیازی به این فرایند احساس نشد. خصوصاً این که دستگاه هات تپ مذکور خود مجهز به نردبان متصل به دستگاه بود و اپراتور می توانست به سادگی و با بالا رفتن از آن، در فضایی با ابعاد مناسب کار خود را انجام دهد. از این رو در عملیات مذکور نیازی به داربست بندی وجود نداشت.

پس از انجام این اقدامات پشتیبانی کننده فرایند اصلی، عملیات وارد فاز اجرایی شد و با توجه به شرایط اتصال، اپراتور با باردهی متوسط به دستگاه و شفت، به آرامی فرایند برش را به انجام رساند. در نتیجه عملیات هات تپ ظرف مدت نسبتاً کوتاهی به اتمام رسید و کوپن بریده شده به بازرسین محترم کارفرما تحویل داده شد. عملیات به صورت عمودی و از بالا به پایین انجام می گرفت و چنان که اشاره شد با توجه به ارتفاع پایین کار و مجهز بودن دستگاه به نردبان اسکافولدینگ انجام نگردید. هات تپ ۱۲ اینچی روی خط لوله ۲۴ اینچی گاز پالایشگاه نفت ستاره بندر عباس در فروردین ماه ۱۳۹۷ و توسط دو تن از اپراتورهای اجرای هات تپ شرکت پیشگام صنعت ابزار به انجام رسید.

تأثیر مشخصه های لوله در اجرای هات تپ

عملیات هات تپ ذیل متعیرهای بی شماری انجام می شود. هر یک از این متغیرها بر حسب وزن خود می توانند درصد تأثیرگذاری بالا یا پایینی را روی کل فرایند داشته باشند، به طوری که بی توجهی به برخی از آن ها می تواند حتی کلیت پروژه را با آسیب مبتلا کند. یکی از شاخص های تعیین کننده که در اجرای هات تپ می بایست مورد توجه قرار گیرد مشخصه های فنی خط لوله است که هات تپ می بایست روی آن انجام شود. در این خصوص نیز دو متغیر وجود دارند که برای اجرای عملیات hot tap مورد توجهند:

  • جنس لوله
  • ضخامت لوله
دستگاه هات تپ
هات تپ

چنان که می دانیم عملیات انشعاب گیری گرم روی خطوط لوله و مخازن در واقع عبارتست از برش لوله و جدا کردن بخش بریده شده از آن، و بدین ترتیب ایجاد یک سوراخ به سایز مورد دلخواه که ورودی خط انشعابی جدید محسوب می شود. بنابراین فرایند اصلی در هات تپ روی لوله انجام می شود و طبیعتاً جنس و ضخامت لوله در این مورد تأثیرگذارترین متغیرها خواهند بود. تیم مهندسی عملیات hot tap حتما باید پیش از آغاز طراحی ها و برنامه ریزی ها، در خصوص این دو متغیر تحقیقات لازم را به انجام رسانده باشد. ایشان در درجه اول اطلاعات فنی لوله را به صورت مکتوب از کارفرما دریافت می کنند تا ضخامت اسمی و جنسی لوله را داشته باشند. اما بسنده کردن عملیات به همین اطلاعات کاری از اساس اشتباه است، چرا که خطوط لوله به هر دلیلی ممکن است ویژگی های فنی خود در مرحله طراحی را به مرور از دست داده باشند. برای مثال خوردگی های درونی ناشی از جریان سیال درون لوله، می تواند به تدریج ضخامت لوله را بکاهد. طبیعتاً کارفرما نیز ممکن است از این تغییر ضخامت غافل باشد و اطلاعات دقیقی در خصوص شرایط فنی خط لوله خود پس از گذر سال ها فعالیت نداشته باشد. یا در نقاطی ممکن است سوراخ شدگی ها، ترک ها و عیوبی به این شکل در لوله رخ داده باشد اما تبعات خود را بروز نداده باشد. در این شرایط نیز آشکار است که صرف داده های فنی کارفرما کافی نیست.

بنابراین گروه اجرای هات تپ باید به محل انجام عملیات اعزام شده و بازرسی های لازم روی خطوط لوله ای که اجرای هات تپ روی آن ها خواهد بود را انجام دهد. ضخامت سنجی لوله از پیش شرط های ضروری هات تپ است و نباید در خصوص آن کوچک ترین غفلتی از طرف مجری کار سر بزند. پس از انجام بازدید خضوری و تست ضخامت سنحی، می توان درکی دقیق تر از سایر مراحل داشت. مجری کار گرم هات تپ می تواند از طریق داده های حاصل شده، در خصوص فیتینگ و اتصالاتی که می بایستت ساخته شده یا روی لوله و مجموعه نصب شوند اظهار نظر کرده و طراحی های لازم را انجام دهد.

مهم تر از آن، در فرایند آماده سازی دستگاه هات تپ و محاسبه مقدار پیشروی لازم برای برش گرم لوله به صورت کامل نیز اطلاعات به اندازه کافی در دسترس او قرار گرفته است و به این وسیله می تواند فرایندهای مد نظر خود را به پیش ببرد. چنان که اشاره شد فرایند اصلی در عملیات هات تپ عبارت است از برش لوله و ایجاد انشعاب جدید. بنابراین دستگاه باید به نحوی آماده سازی شود که بتواند لوله با جنس مورد نظر را به راحتی ببرد. عملیات برش در دستگاه hot tap توسط کاترهای مدوری انجام می شود که ضمن حرکت دورانی در ناحیه برش، همزمان نیز پیشروی کرده و در هر دور پیشروی ضخامتی از لوله را می برند. این فرایند تا برش گرم کامل لوله ادامه خواهد داشت. بنابراین کاترها و دندانه های برش آن باید سختی و تیزی لازم برای برش لوله را در یک فاز عملیات هات تپ داشته باشند.

انشعاب گرم HOT TAP یک فرایند پیوسته است و ترجیح بر آن است که از ابتدا تا انتهای یک فرایند برش گرم وقفه و باز و بست کردن دستگاه وجود نداشته باشد. از این رو بهتر آن است که قبل از آغاز عملیات برش گرم تمامی پیش بینی های لازم به عمل آمده باشد تا در حین کار مجبور به توقف فرایند و رفع عیب نشویم. در این راستا، کاتر را با توجه به مشخصات فنی لوله و ضخامت آن آماده سازی و مهیا خواهیم کرد و به این ترتیب از بروز وقفه در فرایند جلوگیری خواهیم کرد. در غیر این صورت ناچاریم به صورت مستمر فرایند را متوقف کرده و دستگاه را آماده سازی کنیم. مهم ترین نکته در آماده سازی کاتر انتخاب الماسه های برش متناسب با جنس لوله است. الماسه ها هستند که وظیفه درگیر شدن با لوله و برش آن را بر عهده دارند. اگر این الماسه ها سختی لازم برای برش لوله را نداشته باشند، طبیعتاً زودتر از موعد مستهلک شده و مجری عملیات هات تپ ناچار است فرایند را متوقف کند، دستگاه را به بیرون بکشد و الماسه های جدید را جایگزین قدیمی ها کند. این فرایند، زمان انجام یک عملیات را تا چند برابر زمان استاندارد آن بالا خواهد برد، تا جایی که ممکن است اصولاً اجرای هات تپ صرفه زمانی و فنی خود را از دست بدهد.

هات تپ
هات تپ و اتصالات

بنابراین در انتهاب الماسه ها باید بیش از پیش دقت کرد. الماسه ها نه تنها باید در مقابل جنس لوله سختی لازم را داشته باشند، بلکه باید مقاومت لازم جهت برش کامل لوله را نیز داشته باشند. به عبارتی آن ها باید لوله را با ضخامت مشخص آن ببرند و برای این کار باید توان کافی را داشته باشند. اگر ضخامت لوله بالا باشد طبیعتاً زمان کار و مدت و میزانی که الماسه ها درگیر با لوله خواهند بود افزایش خواهد یافت و انجام صحیح عملیات HOT TAP در این موقعیت بستگی کامل به توان و مقاومت این الماسه ها خواهد داشت.

در نتیجه می توان به این نتیجه رسید که جنس لوله و ضخامت آن دو عامل تعیین کننده در اجرای هات تپ به شمار می روند و تیم اجرایی و مهندسی هات تپ باید با محاسبه دقیق این دو متغیر، تنظیمات لازم روی دستگاه و سایر تجهیزات عملیات را انجام دهند.

ناگفته نماند که مهارت و تبحر اپراتور در باردهی به دستگاه هات تپ از عوامل مؤثر دیگری است که در پیشروی صحیح و انجام موفق عملیات hot tap تأثیرگذار خواهد بود. چه بسیار عملیات هایی که فرایندهای آماده سازی تجهیزات در آن به درستی و دفت انجام شده است اما به دلیل باردهی سریع و شتاب زده اپراتور دچار شکست شده اند. عکس این مسأله نیز صادق است و یک اپراتور متبحر و کارکشته قادر است با هنر خود در باردهی به دستگاه هات تپ، ایرادات ناشی از تنظیم و آماده سازی کاتر دستگاه را جبران نماید.

قیدهای اجرای هات تپ

اجرای هات تپ از جمله فرایندهای دشوار و تخصصی در خطوط لوله و مخازن محسوب می شود که با توجه به برخی نکات اغلب کارفرمایان ترجیح می دهند برای انجام آن از پیمانکاران و مشاوران تخصصی امر استفاده کنند. از جمله عواملی که ایشان را به برون سپاری فرایند اجرای هات تپ وامی دارد می توان به نکات زیر اشاره کرد:

  • اجرای هات تپ نیازمند آموزش های تخصصی و مهارت کافی جهت هدایت دستگاه و بارگیری و برش گرم لوله است. این مهم مستلزم آن است که کارفرما تنی چند از نیروی کار خود را برای میان مدت جهت دریافت آموزش های لازم به مراکز آموزشی و عملیاتی بسپارد که به معنای صرف هزینه و زمان خواهد بود. مهم تر آن که نیروی آموزش دیده تازه در ابتداری کار خود می باشد و زمان زیادی باید صرف شود تا وی تبدیل به یک مجری و اپراتور متبحر هات تپ شود. به این معنا که او باید در محیط عملیاتی قرار بگیرد و در شرایط زنده خط لوله عملیات اجرای هات تپ را انجام دهد تا نسبت به عوامل تعیین کننده در آن اشراف حاصل کند. بدیهی است این امر نیازمند سرمایه گذاری زمانی میان مدت است.
هات تپ
عملیات هات تپ
  • نکات فوق زمانی مهم تر خواهند شد که بدانیم اجرای هات تپ معمولاً جزو فرایندهای روزمره واحدهای صنعتی نیست و از این رو نیازی به داشتن اپراتورهای اجرایی تمام وقت برای مجتمع صنعتی مذکور وجود نخواهد داشت.
  • نکته دیگر این است که با توجه به تناوب محدود عملیات اجرایی هات تپ، نیازی به تأمین و خرید دستگاه نیز وجود ندارد. این دستگاه خصوصاً برای عملیات های سایز بزرگ قیمت نسبتاً بالایی را دارد و برای هیچ واحد صنعتی با هر میزان از ارزش افزوده توجیهی برای خرید یک یا چند دستگاه که ممکن است حتی مورد کاربردی هر ساله هم نداشته باشند وجود ندارد. در این شرایط بهتر است از مجریان دارای این دستگاه استفاده شود.
  • انشعاب گرم یک فرایند ویژه با عوامل تعیین کننده بی شمار است. هر چقدر در تدوین دستورالعمل ها و روش های کار اختیاط و دقت به خرج داده شود باز هم نمی توان به طور قطع گفت که تمامی متغیرها لحاظ شده اند. از آن جا که کار ماهیت زنده دارد می توان به عوامل پرشماری اشاره کرد که به نوبه خود استعداد تأثیرگذاری بر فرایند را خواهند داشت. اجرای هات تپ در عمل با سطح تئوری بسیار فاصله دارد و این نکته را باید درک کرد که در تدوین دستورالعمل ها باید تا جای ممکن تئوری را به شرایط اجرایی و عملیاتی نزدیک کرد و نه برعکس. درک این مطلب جز از طریق تجربه حاصل نخواهد شد.

هیچ تیم مهندسی نمی تواند ادعا کند که در دستورالعمل های تدوینی خود تمامی متغیرهای تأثیرگذار بر اجرای هات تپ را شناسایی و لحاظ کرده است. بدیهی است که یک مجری نا آشنا و ناشی در این زمینه دچار اشتباه خواهد شد و با بسنده کردن به داده های مهندسی ممکن است حتی دچار بروز خرابی و آسیب بر واحد صنعتی شود. فقط مجریان متبحر، کارآزموده، با دانش و تجربه بالا می توانند به این نکته واقف شوند که اجرای هات تپ عوامل تعیین کننده اما پنهان و نا آشکار پرشماری را خواهد داشت. در چنین شرایطی وظیفه اپراتور اجرای هات تپ است که شرایط را تحت کنترل خود درآورد. اپراتور کار گرم انشعاب گیری باید تجربه کافی جهت شناسایی سریع متغیرهای مذکور را داشته باشد. این متغیرها و عوامل یا می توانند شاخص های محیطی باشند، یا ایمنی و یا فنی.

با توجه به عوامل برشمرده شده، می توان گفت که برای اجرای هات تپ بهترین راهکار انتخاب مجریان متبحر، سرد و گرم دیده، نام آشنا و مسلط به کار است. در انتخاب تأمین کننده این خدمات باید عوامل زیادی را تحت نظر داشت که برخی از آن ها به شرح زیر هستند:

  • تجربه: بدیهی است که رزومه کاری بهترین سند مبنی بر اعتبار و توانمندی یک واحد اجرای هات تپ جهت تأیید صلاحیت آن است. برای مثال زمانی که یک کارفرما نیاز به انشعاب گیری در سایز ۲۰ اینچ دارد و به سراغ پیمانکاری برود که تجربه انجام عملیات بیش از ۱۰ اینچ را نداشته است، طبیعی است که پیشاپیش می بایست منتظر بروز هر گونه رخدادی حین اجرای عملیات باشیم. یا زمانی که به سراغ پیمانکاری رویم که کار گرم روی خط لوله بخار را ندارد، طبیعتاً خطوط لوله بخار را با ریسک بالا تحویل یک مجری غیر قابل اطمینان داده ایم.
  • سوابق و دانش تیم اجرایی و مهندسی: دریافت اطلاعات و سوابق تیم های مهندسی، طراحی و اجرایی از دیگر شاخص های تعیین کننده در انتخاب یک پیمانکار واجد صلاحیت برای اجرای هات تپ است. زمانی که در این زمینه نقصی وجود داشته باشد می بایست نسبت به سپردن کار حساسیت به خرج دهیم. حتی در صورت لزوم انجام تست های جوشکاری، دریافت WPS و سایر مستندات قابل اتکا، می تواند به کارفرما جهت اطمینان از کار کمک کند.
  • دستگاه ها و تجهیزات: ابزارهای اجرای عملیات هات تپ نیز در کنار آیتم های شمرده شده، می توان به عنوان معیاری برای انتخاب یک مجری مناسب جهت انجام HOT TAP در نظر گرفته شود. باید توجه داشت دستگاه ها دارای برندهای معتبر باشند، تجهیزات صحت و کیفیت کافی برای انجام مطمئن کار را داشته باشند، ابزارهای اندازه گیری کالیبره شده باشند و آماده سازی تجهیزات به نحو احسن انجام شده باشد. با لحاظ این فاکتورها می توان به پیمانکاری مناسب جهت اجرای هات تپ نزدیک شد.
اجرای عملیات هات تپ روی خطوط لوله برای انشعاب گرم
هات تپ

دانش، تجربه، نظم، حساسیت و وسواس، شفافیت در تدوین و ارائه دستورالعمل ها، تجهیزات، برنامه ریزی مناسب، و قدرت تعامل بالا باید در انتخاب مجری عملیات های ویژه ای نظیر اجرای هات تپ حتما لحاظ شوند. کارفرما فقط پس از این نکات است که می تواند شرایط امن و مطمئن را برای انجام این فرایند دشوار فراهم کند. برخی کارفرمایان فواملی نظیر زمان سریع تحویل کار و … را بر شاخص های برشمرده شده ترجیح می دهند و به این ترتیب به قیمت کاهش زمان کار و… بر کیفیت کار می کاهند و چه بسا موجبات بروز خطر و آسیب را ایجاد کنند. در این خصوص باید با بیشترین احتیاط و مراقبت تصمیم گیری و تصمیم سازی را به انجام رساند تا خروجی کار مورد رضای کامل باشد و خط انشعابی جدید در طولانی مدت بدون بروز ایراد به عملکرد خود ادامه دهد.

اجرای هات تپ و شاخص های ایمنی

عملیات انشعاب گیری گرم هات تپ با وجود وحدت در رویه و دستورالعمل، در شرایط و مخنصات جغرافیایی مختلف ویژگی های خاص خود را می طلبد و از این رو تیم اجرای هات تپ باید در خصوص هر عملیات hot tap مجهز به روش های اجرایی و دستور کار مشخص آن عملیات به خصوص باشد. متغیرهایی که شرایط کاری انجام عملیات انشعاب گرم را تعیین می کنند متعددند که مجری فرایند باید در دستورالعمل ها و چک لیست جامع خود همه آن ها را پوشش داده باشد.

برای مثال زمانی که عملیات می بایست روی خط لوله حاوی سیال گاز ترش یا مواد و سیالاتی که گاز ترش بخشی از آن هاست انجام شود، شرایط بسیار متفاوت از زمانی خواهد بود که کار می بایست روی سیال آب یا حتی نفت خام انجام شود. در مورد اول رعایت احتیاطات و در نظر گرفتن تمامی جوانب امر بسیار ضروری است. در خصوص عملیات روی H2S حساسیت های ایمنی باید به قدری بالا باشد که از حساسیت های فنی بالاتر باشد. در واقع در این فسم از فرایندها دستورالعمل های فنی می بایست تحت الشعاع دستورالعمل ایمنی قرار گیرد.

هات تپ خطوط لوله
هات تپ

ما بر حسب حساسیت متغیرها می بایست ابتدائاً  اولویت های کار را بر حسب ضریب حساسیت مشخص کرد. باید ابتدا تمامی شاخص های دخیل در اجرای هات تپ را شناسایی کرده و برای هر کدام وزنی قایل شویم. در برخی موارد توجه به آیتم های فنی مثل پیشروی دقیق و مناسب اهمیتی بیش از آیتم های ایمنی نظیر استفاده ضروری از ابزار و تجهیزات اطفاء حریق دارد. در برخی موارد دیگر عکس این مورد اتفاق می افتد و استفاده از تجهیزات و دستورکارهای امینی برای اجرای هات تپ اهمیتی به وفور بیشتر دارد.

یک عملیات انشعاب گرم یا  hot tap روی خط گاز ترش را در نظر بگیرید که دارای حساسیت های ایمنی بسیار بالایی است. در این خصوص اجرای هات تپ باید به شیوه ای برنامه ریزی شود که کوچک ترین آسیب ایمنی به کار وارد نشود. نشتی مقدار ناچیز از این سیال هم می تواند تبعات سنگین به جای بگذارد. بنابراین فرایندهای فنی اجرای هات تپ باید کاملاً تحت الشعاع فرایندهای ایمنی قرار گیرند. در روند اجرایی میزان پیشروی و باردهی به دستگاه هات تپ باید به قدری باشد که مطمئن باشیم کوچک ترین ایرادی که باعث اختلال در کار هات تپ می شود بروز نخواهد یافت.

باید اطمینان داشته باشیم که فرایند جوشکاری اتصال روی خط لوله به هیچ وجه دارای ایراد و نقص بالقوه نمی باشد. هر گونه خطای احتمالی در جوشکاری باید پیشاپیش محاسبه و مورد نظر قرار گرفته شده باشد. معمولاً در جوشکاری حداقل دو نفر در مجاورت لوله مشغول نصب اتصال روی خط لوله هستند و کوچک ترین سوراخ شدگی خط لوله این دو را در معرض مستقیم گاز خطرناک H2S قرار خواهد داد. از این رو باید اصل را در درجه اول بر ایمنی کار گذاشت. گرچه میان متغیرهای فنی و ایمنی اجرای هات تپ تناقض و تنافری وجود ندارد و تقویت هر یک ضریب اطمینان دیگری را بالا می برد، اما با این حال اولویت بندی و وزن دهی به هر یک از فاریندها و متغیرها جزو اصول کار گرم هات تپ می باشد.

هات تپ روی خط گاز ترش h2s
ایمنی در اجرای هات تپ

از دیگر مواردی که می توان به لحاظ اهمیت فاکتورهای ایمنی بدان توجه داشت کار در ارتفاع است. اجرای هات تپ در ارتفاع معمولاً در بسکت و توسط حداقل دو نفر اپراتور انجام خواهد شد که یکی وظیفه باردهی به دستگاه جهت پیشروی، و دیگری وظیفه کنترل و مدیریت مولتی پلیر منتقل کننده فشار هیدرولیکی بر دستگاه را ایفا خواهد کرد. این دو نفر باید در حداکثر شرایط ایمنی کار خود را انجام دهند. فشارهای وارده از ناحیه محرک هیدرولیکی از یک سو، و زاویه قرارگیری و نحوه باردهی به دستگاه از جوانب دیگر، آیتم ها و متغیرهای بالقوه ایمنی هستند که عوامل فنی عملیات هات تپ باید تحت الشعاع آن قرار گیرند. برای مثال صحیح است که اجرای هات تپ باید به صورت پیوسته و بدون وقفه تا برش کامل لوله و عقب نشینی کامل دستگاه انجام شود، اما اگر به هر دلیلی اپراتورها احساس ضعف و سستی حین کار کنند، باید فرایند را متوقف کرد و نیروی انسانی را تعویض کرد، یا فرصت کافی برای استراحت و ریکاوری را برایشان فراهم کرد.

در غیر این صورت خطراتی متوجه نیروی انسانی خواهد شد که طبیعتاً خود عملیات hot tap را نیز تحت تأثیر قرار خواهد داد. این مورد و موارد مشابه آیتم هایی هستند که عطق توجه به آن ها اهمیت متغیرهای ایمنی را بیشتر نشان خواهد داد. مجموعه اجرایی هات تپ باید نسبت به ایبن فاکتورها حساسیت کافی را داشته باشد تا بتواند به بهترین و صحیح ترین نحو ممکن فرایندها را با موفقیت به اتمام برساند.

از جمله سایر مواردی که در آن ها متغیرهای ایمنی اهمیتی بیش از متغیرهای فنی دارند، می توان به انجام کار گرم انشعاب گیری در فضاهای محدود و بسته، اجرای هات تپ در محیط های آلوده به مواد شیمیایی، انجام فرایند در اماکن عمومی و پر تردد نظیر خطوط لوله درون شهری، عملیات روی خطوط پرفشار و با دمای بالا نظیر اجرای هات تپ بخار و مواردی از این دست اشاره کرد.

یک پیمانکار مطمئن اجرایی هات تپ می بایست به همان میزان که در زمینه پرورش نیروی انسانی و اپراتورهای فنی اهتمام می ورزد، در خصوص شاخص های ایمنی و بهداشت فرایند کار گرم انشعاب گیری نیز توجه کافی را داشته باشد. اهمال در هر کدام از این موارد کل فرایند، کارفرما، و نیروی انسانی را در معرض آسیب قرار خواهد داد. انشعاب گرم یک فرایند خطوط لوله با ماهیت ویژه و حساس است و از همین رو در خصوص آن هیچ گونه کم توجهی جایز نیست.

نکات کلیدی اجرای هات تپ

به طور کلی قبل از شروع هر گونه عملیات اجرایی از جمله هات تپ، یک سری نکات ضروری به صورت چک لیست بایستی تهیه گردد تا عملیات بدون هیچ گونه مشکل و با بهتری روند کاری اجرا گردد.

شرکت پیشگام صنعت ابزار با توجه به سابقه درخشانی که در اجرای عملیات هات تپ دارد، همچنین با داشتن تجربیات ارزشمندی که در انجام دادن عملیات انشعاب گرم به دست آورده است، چک لیست نکات مهم اجرای فرآیند هات تپ را به طور منظم و جامع فراهم کرده است. این چک لیست شامل کلیه فرآیند های قبل از انجام پروژه و حین انجام و پایان انجام پروژه می باشد. که تمامی بخش ها به شکل گام به گام و منظم تهیه و تنظیم شده است.

مهندسی هات تپ
اجرای هات تپ

در ذیل نکات کلیدی و مهم عملیات انشعاب گرم ، به شکل مختصر شرح داده شده است:

اولین نکته ای که باید در نظر گرفته شود نوع سیال داخل لوله می باشد. قبل از انجام عملیات بایستی بررسی گردد که آیا سیال موجود در لوله اجازه انجام انشعاب گرم را می دهد. بعضی از سیال ها نسبت به گرما حساسیت بالایی داشته و وارد شدن کوچکترین گرما بر سیال ، ممکن است باعث ایجاد اشتعال در سیال گردد. بنابراین انجام عملیات هات تپ در این شرایط به هیچ وجه توصیه نمیگردد.

کلیه اتصالات و طراحی ها ، بایستی بر اساس استاندارد مشخص شده انجام پذیرد. وجود هر گونه مغایرتی در مراحل طراحی و ساخت با استانداردهای در نظر گرفته شده ، باعث توقف اجرای پروژه توسط ناظرین مربوطه می گردد.

بررسی کامل شیر وصل شده بر روی اتصال: قبل از انجام عملیات انشعاب گرم ولوی که بر روی اتصال بسته می شود، بایستی تست های فشار و نفوذ مربوطه بر روی آن انجام گیرد. تا در حین انجام عملیات با هیچ گونه مشکلی مواجه نگردیم. (انجام دادن تست فشار بر روی شیر ، از مهمترین تست های مربوطه در این مرحله می باشد. )

ضخامت سنجی لوله: یکی دیگر از شرایطی که قبل از انجام عملیات برش بایستی به طور دقیق بررسی گردد. داشتن اطلاعات دقیق از میزان ضخامت لوله می باشد. با توجه به داشتن میزان ضخامت ، استفاده از کاتر مناسب و همچنین نیروهای وارده بر دستگاه هات تپ به طور کامل محاسبه می گردد تا هیچ گونه خللی در روند پیشرفت پروژه ایجاد نگردد.

قبل از اجرای عملیات هات تپ، کلیه مقاطع موجود در عملیات انشعاب گیری، بایستی از لحاظ فرسودگی و زنگ زدگی و خوردگی و ترک مورد بازرسی قرار گیرند. وجود هر یک از موارد ذکر گردیده در بالا ف توان تحمل فشار اتصال را تا حد زیادی پایین آورده انجام عملیات را با خطر مواجه می کند.

ممکن است عملیات هات تپ بر روی لوله با سایز بالا انجام پذیرد. در اجرای هات تپ برای قرار گیری دستگاه بر روی اتصال ، بایستی ساپورت ها و پشتیبان های مربوطه به طور دقیق طراحی و ساخته شده ، تا از ایجاد هر گونه اتفاق ناشی از بالا بودن وزن دستگاه و ایجاد لنگر در دستگاه جلوگیری به عمل آید.

هات تپ
هات تپ

در نظر گرفتن لقی مناسب دستگاه:

قبل از انجام عملیات انشعاب گیری گرم ، آداپتور دستگاه بر روی فلنج شیر اتصال بسته می شود. انجام این کار برای بررسی هم مرکز بودن فلنج ورودی و آداپتور می باشد. با وجود کمترین انحراف از مرکز ، ممکن است وارد شدن کاتر به داخل ولو ، همچنین خارج شدن کاتر به همراه کوپن بریده شده ف با مشکل مواجه گردد. برای جلوگیری از ایجاد مشکل در این حالت ، طبق استاندارد های مشخص شده ، لقی با تلورانس مشخص در نظر گرفته شده است. تا هیچ گونه خلل و مشکلی در اجرای عملیات انشعاب گرم به وجود نیاید.

اجرای فرایند هات تپ بایستی در محدوده ای باشد که به راحتی بتوان تجهیزات را به محل حمل و جایگذاری نمود. ممکن است اجرای هات تپ به شکل افقی یا زاویه دار باشد. بالطبع نیاز به فضای بیشتری جهت انجام عملیات می باشد.

یکی دیگر از مواردی که قبل از اجرای عملیات هات تپ بایستی مورد توجه قرار گیرد ، محاسبه عمق برش می باشد. در صورت بروز هر گونه خطایی در محاسبه عمق برش ، ممکن است کاتر با سطح روبرویی لوله برخورد کرده و باعث ایجاد سوراخ و ترک و خرابی سطح لوله و خارج شدن سیال جاری در آن گردد.

نکات مهم قبل از جدا شدن دستگاه هات تپ:

  1. بسته بودن شیر اتصال: پس از اتمام عملیات انشعاب گرم و خارج کردن کاتر و پوکه بریده شده از داخل شیر ، قبل از جداسازی دستگاه بایستی از بسته بودن شیر اطمینان حاصل به عمل آید. تا از هدر رفت حتی کوچکترین مقدار سیال جاری در لوله جلوگیری به عمل آید.
  2. تخلیه سیال داخل دستگاه هات تپ و کاهش فشار داخلی: تخلیه سیال داخل دستگاه با استفاده از شیر تخلیه که بر روی دستگاه قرار دارد انجام می گیرد. تا فشار وارده بر دستگاه از میزان تعیین شده بالاتر نرود.

لازم به ذکر است در ابتدای انجام عملیات انشعاب گرم ، از شیر تخلیه برای اطمینان از ایجاد سوراخ توسط مته دستگاه بر روی سطح لوله استفاده می گردد. به طوریکه به محض سوراخ شدن لوله توسط مته ، سیال به داخل دستگاه راه پیدا کرده و از شیر تخلیه خارج می گردد.

چنان که پیداست اجرای هات تپ فرایندی سهل نیست و دستگاه ها، ابزاها، تجهیزات و ماشین آلات متعددی می طلبد که تمامی آن ها باید پیش از فرایند آماده سازی، کالیبره، تجهیز و برای کار با شرایط عملیاتی آماده و تنظیم شده باشند. سیستم های جامع نگهداری و تعمیرات برای هر یک از این دستگاه ها می بایست در نظر گرفته شود. ماشین آلات و ابزارها باید پیش از اجرای هات تپ مورد تست و بازرسی قرار گیرند.

تمامی این موارد باید در قالب دستورالعمل های جامع و روش های اجرایی انجام فرایند پیش بیتی و تسوط تیم های مجرب تحقیق و توسعه و مهندسی تدوین شده باشند. باید اشاره شود که فاز مهندسی حکم زیربنا و سنگ محک اجرای هات تپ را دارد و هر گونه ایراد و اهمال در ان مرحله می تواند بر کلیت کار آسیب برساند. همنوایی و همگنی مجموعه اجرایی، در کنار تیم های فنی و تأسیساتی قدرتمند، و مهم تر از همه مجریان و اپراتورهای مجرب به کار یا دستگاه هات تپ از لوازم اصلی انجام یک عملیات خوب محسوب می شوند.

نیروهای وارده در عملیات هات تپ

هات تپ یک دستگاه کاربردی می باشد که از آن برای ایجاد انشعاب با سایزهای مختلف در خطوط  لوله پروژه های عظیم نفت و گاز پتروشیمی و پالایشگاه استفاده می گردد.

مزیت استفاده از روش هات تپ نسبت به روش های سنتی ، مقرون به صرفه بودن از لحاظ اقتصادی است. همچنین هدر رفت زمان در این روش به حداقل مقدار ممکن رسیده است. ایجاد انشعاب در خطوط لوله که سیال در آن جریان دارد بدون اینکه کوچکترین اختلال و انسدادی در جریان سیال ایجاد نماید مهمترین مزیت این روش نسبت به روش های دیگر می باشد.

استفاده از دستگاه هات تپ یکی از اقتصادی ترین روش ها برای ایجاد خطوط لوله جدید با استفاده از کمترین زمان ممکن می باشد. محرک های این دستگاه بر حسی مدل و شرایط انجام عملیات می توانند دستی، هیدرولیکی و ماشینی، یا ترکیبی از این دو باشند. در ادامه به انواع محرک ها و نیروهایی که می بایست برای راه اندازی و انجام عملیات هات تپ بر این دستگاه اعمال شوند اشاره خواهد شد.

پاور یونیت برای انجام عملیات انشعاب گرم هات تپ
پاورپک؛ محرک هیدرولیکی دستگاه هات تپ

نیروهای مورد نیاز در انجام هات تپ:

در انجام عملیات هات تپ داشتن دو نیرو برای انجام عملیات ضروری است. اول نیروی هیدرولیکی که باعث حرکت گیربکس دستگاه می گردد و دوم نیروی دستی است که از طرف اپراتور به دستگاه وارد می گردد که لازمه این کار داشتن تخصص و مهارت لازم همراه با دقت و تمرکز بالا جهت انجام عملیات به بهترین نحو می باشد. لازم به ذکر است همزمان وارد شدن این نیروها و مقدار بار وارده نقش به سزایی در موفقیت عملیات هات تپ داراست. چنان که می دانیم عملیات انشعاب گیری گرم مستلزم دو جهت حرکت است؛ حرکت دورانی کاتر حول محور شفت به هدف برش لوله و پیشروی شفت به منظور تکمیل فرایند برش گرم لوله.

نیروی هیدرولیکی( پاور یونیت ):

در انجام عملیات هات تپ برای تقویت دستگاه و ارتقای سطح فنی آن از یک سری دستگاه ها و ماشین آلات پشتیبانی استفاده می شود(ابزارهای جوشکاری ، ابزارهای تست و بازرسی ، ابزار و تجهیزات اندازه گیری ) مهمترین دستگاهی که برای انجام هات تپ مورد نیاز است دستگاه پاورپک می باشد که برای ایجاد انشعاب های سبک و سنگین مورد استفاده قرار می گیرد.لازم به ذکر است در عملیات هایی که سایز لوله جهت برش کاری کوچک می باشد می توان انجام عملیات هات تپ را کاملا به شکل دستی انجام داد و نیازی به استفاده از دستگاه پاورپک نمی باشد.

منبع تغذیه پاورپک نیروی الکتریکی می باشد که یا از طریق برق مجموعه و یا ژنراتور به آن اتنقال داده می شود. با روشن کردن پاورپک دستگاه شروع به فعالیت می کند و روغن هیدرولیکی را با فشار به دستگاه hot tap منتقل می کند. میزان فشار هیدرولیکی به دستگاه هات تپ بر جسب نوع و قابلیت خود دستگاه و نیز فشار خط و عملیات انشعاب گیری بستگی خواهد داشت. بدیهی است اعمال فشار نامتعارف باعث آسیب رسانی به دستگاه و چه بسا بروز ایراد و حتی سانحه حین کار خواهد شد. از سوی دیگر اگر فشار از حد استاندارد پایین تر باشد نیز دستگاه عملکرد مناسبی حین برش و انشعاب گیری گرم نخواهد داشت و به همین دلیلا عملیات با وقفه مواجه خواهد شد. از این حیث دستگاه پاورپم هم باید متناسب با فشار مورد ذنیاز برای انجام ثحیح عملیات انتخال شود و هم بر اساس آن تنظیم شود.

با تزریق روغن هیدرولیکی به دستگاه، گیربکس فعال شده و در حین فعالیت روغن هیدرولیکی را به شلنگ اتصال به پاور پک هدایت می کند و این عملیات به شکل مستمر و تا پایان عملیات انشعاب گیری گرم ادامه پیدا میکند.

مزایای استفاده از پاور پک در هات تپ:

  1. بالا بردن سطح کیفی برش کاری : هنگامیکه زمان برش کاری طولانی باشد نیروی دستی قادر به انجام برش کاری نخواهد بود و خستگی ناشی از آن باعث پایین آمدن سطح کیفی برش کاری می گردد.
  2. ایجاد تسهیل عملیات هات تپ در مواقعی که فشار سیال داخل لوله بالا باشد.
  3. افزایش سرعت عملیات هات تپ زمانیکه جنس لوله از آلیاژ سخت و غیر قابل برش باشد.
  4. کم کردن زمان بر شکاری لوله در انشعابات با سایز بالا
دستگاه هات تپ
انشعاب خط لوله

به طور کلی می توان گفت استفاده از دستگاه پاور پک در انجام هات تپ قابلیت بیشتری برای انجام دقیق و صحیح عملیات hot tap ایجاد می کند.

نیروی دستی:

نیروی دستی در دستگاه هات تپ توسط اپراتور به دستگاه وارد می شود این نیرو حالت پیشروی داشته ، وارد کردن نیرو به دستگاه از حساسیت و دقت بسیار بالایی برخوردار است. اپراتور هات تپ  بایستی با تجربه و مجرب باشد. هر گونه فشار بیش از حد وارد کردن به دستگاه در حین عملیات برش کاری می تواند باعث انحراف و شکسته شدن کاتر گردد و در انجام عملیات خلل ایجاد نماید و در نقطه مقابل آن وارد کردن نیروی کم باعث اتلاف وقت و فرسوده شدن کاتر گردیده که در نهایت باعث ایجاد فشار به پاورپک و دستگاه hot tap و به هدر رفتن زمان عملیات هات تپ می گردد.

به طور کلی می توان گفت استفاده از  دستگاه هات تپ یکی از بهترین روش های موجود جهت ایجاد انشعاب و اتصالات در لوله های خطوط  پتروشیمی و پالایشگاه  می باشد که چه از لحاظ اقتصادی و چه از لحاظ مدیریت زمان مقرون به صرفه تر از روش های دیگر می باشد. بدون شک استفاده از روش هات تپ گامی بزرگ در راستای پیشرفت و گسترش خطوط لوله پتروشیمی و پالایشگاه می باشد.