نویسنده: hottapteam

عملیات هات تپ در سایزها و ابعاد، و زوایا و موقعیت های محیطی متفاوت انجام پذیر است و امکان یا عدم امکان انجام کار در هر یک از این شرایط بستگی به امکانات و تجهیزات پیمانکار هات تپ از یک سو، و توان و تجربه وی در انجام عملیات های انشعاب گرم خطوط لوله در موقعیت های مشابه کار گرمی را دارد که می بایست انجام شود. انشعاب گرم خطوط لوله یکی از مهم ترین فرایندها روی خطوط لوله است که معمولا برای ایجاد یک انشعاب جدید یا نصب اتصالات و تجهیزات جدید روی خطوط و تأسیسات موجود انجام می پذیرد. محل انجام عملیات بر حسب نیاز پروژه متفاوت خواهد بود. ممکن است عملیات روی خطوط لوله ای انجام شود که در ارتفاعات قرار دارند و می بایست اپراتورهای انشعاب گیری گرم لوله برای انجام کار در ارتفاع قرار گیرند. ایجاد پاگردها و گذرگاه ها های تردد برای اپراتور هات تپ در این شرایط الزامی می باشد. در غیر این صورت می بایست با استفاده از تجهیزات بالا برنده اپراتور را در موقعیت دستگاه هات تپ قرار داد تا وی بتواند به راحتی پیشروی دستگاه را به انجام برساند. ممکن است عملیات روی خطوط لوله ای انجام گیرد که در سطح زمین قرار دارند. برای این کار دیگر نیازی به دستگاه های بالابرنده وجود ندارد. بخش اعظم کار انشعاب گرم لوله در همان محل و بدون نیاز به هر گونه تجهیزاتی انجام می شود. اما ممکن است کار در عمق زمین باشد. ممکن است کارفرمای عملیات در بخشی از خطوط لوله خود که در عمق زمین قرار دارند نیاز به انجام عملیات هات تپ برای ایجاد انشعاب داشته باشد. در این صورت گام اول دسترس پذیر کردن لوله است. برای این که لوله را در دسترس پیمانکار عملیات انشعاب گیری به روش گرم قرار دهیم در درجه اول می بایست حفاری به انجام برسد.

عملیات های هات تپ در عمق زمین چه افقی باشند و چه عمودی نیاز به انجام عملیات حفاری دارند. برای عملیات انشعاب گرم عمودی از بالا به پایین حجم خاک برداری طبیعتا کمتر خواهد بود اما برای عملیات های افقی یا عمودی از پایین می بایست حجم بیشتری از خاک برای قرار گیری دستگاه هات تپ را برداشت کرد.

فضای مورد نیاز در عمق زمین برای انجام عملیات انشعاب گیری گرم را می توان به دو بخش تقسیم کرد؛ فضای لازم برای قرار گیری اتصالات روی لوله و اپراتورها به منظور انجام کار، و فضای مورد نیاز برای این که دستگاه هات تپ در موقعیت قرار گیرد و روی اتصالات نصب شود تا عملیات به انجام برسد. در مورد آیتم اول تقریبا می توان گفت میان عملیات های انشعاب گرم تمایزی وجود ندارد. البته بسته به نوع ولو و فضایی که اشغال می کند ممکن است فضا متفاوت باشد. بر اساس توضیحات مذکور می توان متغیرهایی که در تعیین میزان حفاری برای هات تپ وجود دارند را به شرح زیر برشمرد:

• عمقی که لوله در آن قرار گرفته است
• سایز لوله اصلی
• اتصالی که برای عملیات هات تپ مورد استفاده قرار می گیرد
• طول دستگاه هات تپ
• عمودی یا افقی بودن عملیات
• نوع ولو

بنا به متغیرهای فوق می توان دستورالعمل حفاری هات تپ را تدوین کرد. حال و بر حسب شاخص های فوق می توان شرحی از عوامل تأثیرگذار بر میزان حفاری را ارائه داد:

• عمق لوله: بدیهی است که در درجه اول می بایست لوله در دسترس مجری هات تپ برای انجام عملیات انشعاب گرم قرار گیرد. بنابراین حفاری باید آن قدر ادامه داشته باشد تا به لوله برسیم. همچنین تا ۱ متر زیر لوله را نیز می توان حفاری کرد تا فضای در دسترس اپراتورها برای انجام عملیات هایی نظیر جوشکاری و … نیز فراهم باشد. بنابراین عمق حفاری تا ۱ متر زیر لوله خواهد بود. در خصوص طول و عرض حفاری نیز بار دیگر سایز لوله عامل کلیدی محسوب می شود. می بایست در سمت چپ و راست لوله حفاری به میزان لازم و تا درجه ای انجام شود که اگراتورها فضای کافی برای تردد داشته باشند.
• سایز لوله اصلی: همان طور که ذکر شد سایز لوله نیز تأثیر مهمی در تعیین میزان طول و عرض حفاری خواهد داشت. بر حسب قطر لوله می بایست فضای جنبی آن از دو طرف به میزانی حفاری شود که اجازه تردد و کار راحت به اپراتورها بدهد. علاوه بر این باید مسیری برای تردد نیروی کار به فضای بیرون نیز وجود داشته باشد تا رفت و آمد به راحتی انجام شود.
• نوع اتصال: نوع اتصال نیز در انجام میزان حفاری آیتم تأثیرگذاری است. در صورتی که اتصال سدل نیپل باشد بدیهی است فقط از یک جانب نیازمند فضای کافی برای کار گرم هستیم. جوشکاری فقط روی بخشی از جداره لوله انجام می شود و از همین رو نیاز به دسترسی کامل به کل جداره لوله وجود نخواهد داشت. برای مثال اگر قرار است سدل نیپل در سمت چپ لوله نصب شود و عملیات به صورت افقی از همان جهت انجام شود دیگر نیاز به فضای آزاد در سمت راست کاهش خواهد یافت. اما اگر اتصال از نوع اسپلیت تی باشد که می بایست از همه سو جوشکاری انجام شود در این صورت خفاری در دو سوی لوله می بایست متقارن بوده و فضای کافی در هر دو سو برای جوشکاری مساعد شود.

هات تپ_ راستای هات تپ– هات تپ افقی- خفاری برای هات تپ- اتصال هات تپ

• عمودی یا افقی بودن هات تپ: طبیعی است که اگر عملیات برش گرم قرار است به صورت عمودی و از بالا به پایین باشد، حفاری فقط می بایست فضای کافی برای جوشکاری اتصال را فراهم کند و نیاز به حفاری مازاد نیست چرا که دستگاه از بالا روی لوله نصب می شود و دیگر فضای اضافه بر حفاری نیاز نخواهیم داشت. اما اگر عملیات به صورت افقی انجام شود باید کمی بیش از میزان طول دستگاه هات تپ از جانبی که عملیات می بایست انجام شود حفاری انجام شود تا دستگاه فضای کافی جهت قرار گیری در محل نصب روی اتصال را داشته باشد. همچنین اپراتورهایی که قرار است در کنار دستگاه هات تپ بوده و عملیات را انجام و کنترل کنند نیز می باید فضای کافی در اختیار داشته باشند. در صورتی که عملیات عمودی و از پایین به بالا باشد شرایط بسیار متفاوت تر خواهد بود. البته برای عملیات هایی که در زیر عمق خواهند بود معمولاً از این روش اجتناب می شود اما در صورتی که چاری جز انجام کار در این راستا و جهت نبود، حفاری باید عمق بسیار بیشتری داشته باشد. دستگاه هات تپ می بایست در عمق و زیر لوله قرار گیرد تا از آن جا به اتصالات نصب شود تا عملیات انشعاب گیری گرم انجام پذیر باشد.
• طول دستگاه هات تپ: این دستگاه معمولاً دارای طول زیاد بوده و فضای زیادی برای قرار گیری در محل انجام عملیات انشعاب گیری نیاز دارد. پیش از قرارگیری دستگاه می بایست محاسبات و پیش بینی های لازم در خصوص فضای مورد نیاز دستگاه هات تپ انجام شده باشد و عملیات حفاری بر اساس آن انجام پذیرد.
• نوع ولو: نوع ولو نیز در میزان حفاری دارای نقش است. معمولاً ولوهای توپی ارتفاع بیشتری داشته و طبیعتاً طول فرایند انشعاب گیری را افزایش می دهند. برای انجام حفاری می بایست طول نیپل اتصال، طول ولو و طول دستگاه هات تپ را در هم جمع کرد و به عنوان حداقل فضای لازم برای انجام عملیات انشعاب گیری به روش گرم در نظر گرفت. بدیهی است فضایی را نیز می بایست به عنوان محیط لازم برای اپراتورها برای انجام مراحل کار به مجموع حاصل شده جمع زد.

حفاری باید دارای استانداردها و نکات ایمنی خاض خود باشد به نحوی که باعث بروز آسیب در نیروی کار حین انجام عملیات نشود. در دستورالعمل ایمنی می بایست نکات ایمنی به صورت کامل و دقیق گوشزد شده باشند تا حین کار با آسیب به کار، تجهیزات و نیروی انسانی وارد نشود. حفاری یک فرایند حساس و دارای ضریب خطر بسیار بالاست. از این رو رعایت احتیاطات ویژه به اندازه خود عملیات هات تپ دارای اهمیت است.

هات تپ از جمله عملیات های خطوط لوله و مخازن می باشد که انجام و توجیه پذیر بودن آن مستلزم وجود سیال درون مخزن یا لوله است. برخی بر این باورند که برای انشعاب گیری از خطوط لوله در هر شرایطی بهترین راهکار کم کردن فشار سیال یا حتی تخلیه خط یا مخزن از سیال است. این در حالی است که هات تپ ماهیتی کاملاً متفاوت با سایر روش های انشعاب گیری دارد، در این عملیات اتفاقاً شرایط بالعکس است و انجام انشعاب گیری مستلزم وجود سیال درون لوله یا مخزن است.

در صورتی که هیچ ماده ای درون مخزن یا لوله وجود نداشته باشد انجام عملیات هات تپ فقط در شرایط خاص و تحت مدیریت و بازرسی مهندسی توصیه می شود. اما در صورت وجود ماده درون لوله یا مخزن انجام عملیات انشعاب گیری گرم مطمئن تر خواهد بود. وجود سیال درون لوله و مخزن به این معناست که حین اجرای عملیات هات تپ یک ماده ای وجود دارد که حرارت ناشی از عملیات را رفع کرده و به این صورت خطرات ناشی از حرارت یجاد شده از ناحیه هات تپ را رفع می کند.

انشعاب گیری به روش گرم یا انشعاب داغ خطوط لوله و مخازن دارای یک فرایند اصلی می باشد که عبارت است از برش گرم یا هات تپ جداره تحت انشعاب مورد نیاز. در این عملیات دستگاه هات تپ به صورت دورانی بر مدار مته راهنمای خود بر گرد لوله یا مخزن می چرخد و ضمن گردش پیشروی لازم برای برش کامل لوله را انجام می دهد. بدیهی است حین بر حرارتی ایجاد می شود که می بایست به نحوی رفع شود. چرا که با وجود آب بندی بودن ناحیه هات تپ محیط ممکن است پر از گازها و مواد شیمیایی ای باشد که قابلیت آتش سوزی و انفجار دارند.

حال و در صورت وجود ماده ای که رفع کننده حرارت هات تپ باشد، شرایط برای خط لوله با شرایط مخزن متفاوت خواهد بود. در خطوط لوله ترجیح بر آن است که ماده درون لوله سیالیت و جریان داشته باشد. راکد بودن این ماده میزان قابلیت آن برای رفع حرارت ایجاد شده را کاهش خواهد داد. علاوه بر این در صورتی که ماده مذکور راکد و بدون جریان باشد ممکن است خود تبدیل به عاملی خطر زا برای عملیات هات تپ محسوب شود چرا که در صورتی که ماده قابل اشتعال و از جنس نفت، گاز و فرآورده های آن ها باشد قابلیت احتراق دارد. بنابراین وقتی در حالت راکد قرار دارد، در صورت دریافت حرارت ناشی از عملیات هات تپ یا جوشکاری اسپلیت تی روی لوله و سدل نیپل روی مخزن می تواند دچار احتراق و متعاقب آن انفجار شود. در برخی اوقات کارفرمایان با این تصور که در صورت نیمه پر بودن لوله خطری عملیات را تهدید نمی کند نسبت به الزامات فرایند هات تپ چشم پوشی می کنند، در ان صورت مجری هات تپ می بایست هشدارهای لازم را به کارفرما بدهد. گرچه در این شرایط دستگاه و حرارت آن درگیری مستقیم با سیال درون لوله ندارد اما از سوی ماده درون لوله مواد شیمیایی و رسوباتی متصاعد می شود که در محیط لوله حضور دارند و به این ترتیب فضای درونی لوله در مقابل حرارت انشعاب گرم بسیار واکنش پذیر خواهد بود.

اما در صورتی که کار روی مخزن انجام می شود بهتر آن است که جریان سیال درون مخزن راکد و بدون حرکت باشد. در این چارچوب ترجیخ بر آن است که ما آمد و رفت سیال درون مخزن را نداشته باشیم. البته در صورتی که ماده درون مخزن قابلیت اشتعال داشته باشد شرایط کمی دشوار خواهد بود و میزان حساسیت کار در مقایسه با کار گرم یا هات تپ لوله بسیار بیشتر است، اما با این وجود سیال درون مخزن می بایست تا جای ممکن در حالت سکون قرار داشته باشد. اگر در هنگام اجرای عملیات هات تپ صطح مخزن همزمان در حال پایین آمدن باشد، یعنی ماده درون مخزن در حال تخلیه باشد، ادامه کار بسیار خطرناک خواهد بود چرا که ممکن است پوششی که ماده برای انجام هات تپ ایحاد می کند از بین رفته و به این ترتیب عملیات روی بخشی از لوله انجام شود که فاقد سیال است. از طرفی دیگر، چون سیال تازه از محیط خارج شده، فضای درون مخزن مملو از مواد شیمیایی می باشد که می تواند بسیار خطرناک باشد. حتی در صورتی که سیال موادی غیر قابل احتراق نظیر آب باشد نیز ممکن است مواد شیمیایی و ترکیبات گازی متصاعد از آن دارای قابلیت اشتعال و انفجار باشند. بنابراین در این زمینه باید بسیار حساس عمل کرد.

عملیات انشعاب گرم یا هات تپ یک عملیات ویژه است که باید به فاکتورهای تعیین کننده آن اهتمام ویژه داشت، در غیر ای صورت خروجی کار می تواند آسیب زا د غیر قابل توجیه شود. در این راستا تبحر، دانش، تجربه و مهارت حرف اول در عملیات را می زطند. هر چهار عامل برشمرده شده دارای اهمیت و اساسی تلقی می شوند و بنابراین نمی توان به نفع یکی از دیگری چشم پوشی کرد.

هات تپ در سکوهای نفتی یکی از رایج ترین پروژه هایی بوده است که شرکت پیشگام صنعت ابزار طی سالیان اخیر آن را تجربه کرده است. انجام عملیات انشعاب گرم در سکوهای نفتی در مقایسه با پالایشگاه ها و مجتمع های پتروشیمی به ندرت اتفاق می افتد اما در صورت نیاز به انجام عملیات هات تپ در این واحدها شرکت پیشگام صنعت ابزار آمادگی کامل برای انجام عملیات هات تپ در آن ها دارد، چنان که تجربه نیز این امر را ثابت کرده است.

سکوهای نفتی معمولاً به حالت نیمه شناور می باشند و نقش مراکز و پایگاه های اکتشاف و استخراج نفت در دریاها را ایفا می کنند. در واقع امر مواد خام نفتی و گازی از طریق سکوهای نفتی پمپاژ و استخراج می شوند و از محل استخراج برای انجام فرایندهای تکمیلی از طریق خطوط انتقال یا کشتی ها و… به مراکز مربوطه ارسال می شوند.

سکوهای شناور بر حسب محاسبات و فرایندهای مهندسی طراحی و ساخته می شوند و سپس به صورت شناور به مکان های مورد نظر منتقل می شوند. سپس و در همان مکان به وسیله لنگرها در محل تثبیت می شوند و به صورت نیمه شناور در محل باقی می مانند.

در مواقعی و بر حسب نیاز این قسم سکوها نیازمند فرایندهایی نظیر انشعاب گیری می شوند. از آن جا که امکان قطعی جریان سیال در این سکوها وجود نداشته و یا به هر دلیل کارفرما ترجیح می دهد که بدون قطع جریان سیال انشعاب گیری را انجام دهد نیاز به انشعاب گیری گرم یا هات تپ به وجود می آید. در این شرایط انجام عملیات می بایست ظرف کوتاه ترین زمان ممکن انجام شود. از این رو اجرا کننده پروژه هات تپ پیش از هر چیز می بایست در درجه اول تمامی فرایندهای ممکنی را که می توانند در خارج از محل سکو انجام شوند را به اتمام برساند تا روی سکو فقط فرایندهای اصلی انجام گیرند.

شرکت پیشگام صنعت ابزار چندین پروژه هات تپ روی سکوهای نفتی را به انجام رسانیده است که تمامی آن ها با رعایت ملاحظات فوق و در کمترین زمان ممکن به اتمام رسیده اند. یکی از پروژه های انجام شده هات تپ شرکت پیشگام صنعت ابزار روی سکوهای نفتی، به هات تپ ۱۶ اینچ روی خط ۱۶ اینچ سکوی نفتی ابوذر باز می گردد که با موفقیت به انجام رسید. در این عملیات ابتدا طراحی و برنامه ریزی مراحل اجرایی پروژه هات تپ انجام گرفتند و تصمیم بر آن شد که چون سایز انشعاب با سایز لوله اصلی برابری می کند از اسپلیت تی به عنوان اتصال عملیات استفاده گردد. عملیات روی لوله عمودی ۱۶ اینچ حاوی سیال نفت خام انجام می گرفت و از این رو عملیات هات تپ به صورت افقی به انجام می رسید. پس از نصب اتصال و ولو عملیات هات تپ روی لوله انجام شد و با موفقیت به اتمام رسید. این عملیات از سه جهت دارای دشواری هایی بود؛ اول آن که به صورت سایز به سایز بود، دوم آن که افقی بود و سوم این که روی سکویی نفتی انجام می گرفت. هر کدام از این سه مؤلفه چندان دشوار نمی نمایند اما وقتی در کنار هم قرار می گیرند بر دشواری کار می افزایند.

دیگر عملیات هات تپ شرکت پیشگام صنعت ابزار روی سکوهای نفتی و گازی، هات تپ ۸ اینچی روی خط لوله ۱۶ اینچی  بسیار ضخیم صادراتی نفت روی خطوط لوله سکوی نفتی و گازی سلمان بود که با وجود ضخامت بالای لوله بدون وقفه و به بهترین نحو ممکن به انجام رسید.  در این عملیات تصمیم گرفته شد با توجه به نسبت سایز انشعاب به لوله از اتصال سدل نیپل استفاده شود. اتصال سدل نیپل روی لوله که راستای عمود داشت نصب گردید و پس از انجام تست های مربوطه و نصب ولو عملیات هات تپ به صورت افقی به انجام رسید. این عملیات هات تپ از ان جا که روی خط لوله صادراتی انجام می شد دارای حساسیت بسیار بالا بود و از همین روی توجه ویژه نسبت به صحت و دقت و کیفیت آن انجام گرفت. به همین دلیل عملیات با دقت و ملاحظات مهندسی دقیق و بازرسی های پر وسواس به انجام رسید و در نهایت کوپن بریده شده لوله از محل انشعاب گیری گرم استخراج گرید.

این دو پروژه نمونه ای از پروژه های هات تپ شرکت پیشگام صنعت ابزار روی سکوهای نفتی می باشند که با موفقیت به اتمام رسیدند. از این رو می توان پی برد که شرکت پیشگام صنعت ابزار قابلیت و آمادگی انجام عملیات روی سکوها را داراست. با توجه به تجاربی که در این زمینه داریم، و آمادگی نیروی کار هات تپ ما جهت اقامت و کار روی سکوهای نفتی و گازی، مراحل کار با آمادگی و دقت تمام و در کمترین زمان ممکن به وقوع می پیودندن و به این ترتیب کار به بهترین کیفیت ممکن تحویل داده خواهد شد.

هات تپ خطوط لوله در واقع عبارت است از برش لوله به روش گرم. اصلی ترین فرایند در هات تپ و در واقع آخرین گام از فرایند هات تپ عبارت خواهد بود از برش لوله با استفاده از دستگاه هات تپ. دستگاه هات تپ مناسب را متناسب با سایز انشعاب مورد نظر تجهیز می کنند و سپس با راه اندازی دستگاه و پیروش آن، برش لوله به روش گرم شروع می شود، یعنی زمانی که ماده خام یا سبال درون لوله در جریان است هم زمان عملیات برش و انشعاب گیری از لوله نیز انجام می شود. محل درگیری کاتر دستگاه هات تپ با لوله یک فضای دایره ای است که سطح داخلی آن از لوله بریده می شود و از مجموعه خارج می شود تا انشعاب جدید ایجاد شده باشد. قطعه مذکور با اتمام فرایند برش کاملاً از لوله جدا شده و به مته راهنما گیر می کند. بنابراین با خارج کردن دستگاه هات تپ از مجموعه این قطعه نز جدا شده و انشعاب جدید حاصل می شود.

اصولا برش در فرایند هات تپ به این مرحله محدود نمی شود. عملیات برش در فرایند انشعاب گیری برش گرم در دو مرحله دارای موضوعیت است که به شرح زیر بدان ها پرداخته می شود:

• برش اتصال به منظور آماده سازی آن: چنان که می دانیم برای انجام عملیات هات تپ ابتدا می باید یک اتصال روی لوله نصب شود که اغلب اوقات این اتصال اسپلیت تی خواهد بود ولی در برخی مواقع بنا به شرایط فنی از اتصال سدل نیپل نیز استفاده می شود. در هر صورت ابتدا به ساکن این اتصالات می بایست ساخته شوند و برای ساخت آن ها از متریال ها و مواد اولیه اصلی فرایند ساخت استفاده می شود. اصلی ترین متریال ساخت این اتصالات لوله به سایز لوله اصلی و سایز انشعاب خواهد بود. در واقع مقدار مورد نظر برای ساخت اتصال از لوله به سایز لوله اصلی و سایز انشعاب بریده می شود و پس از انجام عملیات های مربوط به ساخت اتصال، این دو قطعه لوله به هم جوش داده می شوند تا فرایند ساخت اتصال به مراحل پایانی خود نزدیک شود. آن چه واجد اهمیت می باشد این نکته است که هم در اسپلیت تی و هم در سدل نیپل ما فرایند برش لوله را به همراه خواهیم داشت. اما فرایند مذکور در ساخت این اتصالا فاقد هر گونه پیچیدگی خواهد بود و حساسیت خاصی را اقتضا نمی کند. تها نکته ای که در برش لوله در این گام می بایست بدان توجه داشت این است که سایزهای برش دقیقا متناسب با سایز طراحی ها باشد تا کار با ایراد دچار نشود. می بایست ابتدا سایزهای مورد نظر که برش از آن ناحیه انجام خواهد گرفت به صورت دقیق علامت گذای شود تا برش بدون ایراد باشد. در صورت بروز ایراد در اندازه گیری ها و علی الخصوص برش کمتر از سایز طراحی، می توان گفت قطعه لوله آماده شده برای ساخت اتصال هدر رفته می بایست یک تکه لوله دیگر برای ساخت درست و مطمئن اتصال به منظور انجام هات تپ از لوله برید.

عملیات برش در این مرحله با استفاده از ابزارهای گوناگون انجام شدنی است. از آن جا که لوله روی خطوط و در محل سایت نصب نیست بنابراین نه سیال و نه هر گونه ماده شیمیایی در محل متصاعد نمی باشند و بنابراین انجام برش با استفاده از ابزارهای گوناگون انجام شدنی است. در این راستا برای انجام برش قطری لوله معمولاً از ابزارهایی نظیر beveling machine استفاده می شود. یا می توان از برش گاز و هوا برای برش قطری لوله استفاده کرد. همچنین در فرایند ساخت اتصال می بایست علاوه بر برش قطری، سطح لوله نیز به شکل دایره ای و به اندازه سایز انشعاب بریده شود که در این خصوص نیز معمولاً از برش گاز و هوا استفاده می شود. پس از انجام برش با استفاده از فرایند سنگ زنی می توان خط برش را صیقل داد و مسطح کرد تا حالت خشن و زبری آن رفع شود. به این ترتیب فرایند برش با دقت و صحت به اتمام خواهد رسید.

چنان که اشاره شد ر این گام از برش دمای برش و سیار متغیرها تأثیری در فرایند ندارند و تنها آیتم حائز اهمیت در کار که می تواند بر سرنوشت عملیات هات تپ تأثیر بگذارد اندازه گیری دقیق خواهد بود. ضمن این که فرایند برش نیز باید کیفیت لازم را داشته باشد و دچار نوسان و اعوجاج در خروجی کار نباشیم.

• برش گرم لوله در فرایند هات تپ. در این خصوص نیز چنان که اشاره شد دستگاه هات تپ با لوله درگیر می شود و برش دورانی بخش مورد نظر از لوله را به انجام می رساند. در برش گرم باید توجه داشت که میزان باردهی به لوله در حد قابل قبولی داشته باشد. افراط و تفریط در شتاب باردهی بدون شک بر عملکرد فرایند تأثیر منفی خواهد گذاشت و چه بسا باعث شکسته شدن یا فرسودگی تجهیزات برش شود. به این صورت فرایند دچار ایراد می شود. بنابراین مهم ترین فاکتور در انجام صحیح این مرحله از فرایند برش کاری که برش گرم خوانده می شود این است که با توجه به ضخامت و جنس لوله میزان باردهی به درستی تنظیم شود تا نه به لوله و جداره آن آسیب وارد شود و نه دستگاه هات تپ و قطعات و تجهیزات آن دچار ایراد شوند که در این صورت عملیات با وقفه مواجه می شد.

برش یکی از فرایندهای مهم در هات تپ خطوط لوله به شمار می رود و در این فرایند فارغ از این که در چه مرحله ای انجام می شود و از چه ابزارها و روش هایی استفاده می شود، تنظیمات و محاسبات اولیه و انجام دقیق عملیات در فاز اجرایی حرف اول را می زنند. بهتر آن است که برای هر گام بهترین روش انتخاب شود اما مهم تر از آن انجام صحیح هر روشی است که از آن بهره گرفته می شود.

عملیات هات تپ به عنوان یکی از روش های برش لوله و انشعاب گیری از آن به شمار می رود. اما چنان که از تعریف بر می آید ماهیت دستگاه هات تپ برای برش سطحی و نه قطری لوله می باشد و از طریق آن امکان برش و جداسازی لوله وجود ندارد. این دستگاه فقط مناسب برای انجام برش انشعابی خطوط لوله و مخازن است. در مقابل دستگاه های برش سرد cold cutter machines برای برش قطری لوله و دو تکه کردن یک لوله مورد استفاده قرار می گیرند. در فن آوری برش سرد دستگاه که شکل و فرمی حلقوی دارد روی قطر خارجی لوله نصب می شود و تنظیمات لازم برای تراز کردن آن انجام می شود تا برش به صورت دقیق انجام کیرد. سپس عملیات برش لوله به روش تراش صورت می گیرد. دستگاه برش سرد لوله عملکردی تقریبا مشابه با فلنج فیسر دارد، یعنی دارای یک پایه تیغچه است که تیغچه روی آن نصب می شود و حین کار دستگاه برش سرد تیغچه مذکور ضمن حرکت دورانی گرداگرد لوله فرایند برش لوله را به آرامی انجام می دهد. در این فرایند به ازای هر دور دوران تیغچه مذکور بر میزان پیشروی آن افزوده می شود تا در گردش های بعدی عمق بیشتری از لوله را ببرد. پس از اتمام فرایند طبیعتاً بخش بریده شده از لوله جدا می شود و می تونا اقدامات اصلاحی مورد نظر را روی آن ها انجام داد.

برش سرد خطوط لوله زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که استفاده از روش های سنتی نظیر برش با سنگ زنی یا گاز و هوا دارای خطرات می باشند. از آن جا که در حین فرایندهای سنگ زنی جرقه ایجاد می شود و جرقه های مذکور قابل احتراق می باشند کار خطرناک خواهد شد، علی الخصوص در صورتی که در لوله سیال وجود داشته باشد یا سیال از لوله خارج شده باشد اما رسوبات و مواد شیمیایی ساطع شده و باقی مانده در محیط درونی لوله وجود داشته باشند که مستعد احتراق و اشتعال اند.

برش لوله از روش گاز و هوا نیز دارای چنین خطراتی می باشد؛ از آن جا که این برش ماهیت حرارتی دارد و برش لوله در آن از طریق حرارت انجام می شود می بایست خط لوله از هر لحاظ فاقد هر گونه ماده شیمیایی باشد. در واقع روش هایی نظیر برش گاز و هوا روی لوله هایی کاربرد دارند که فاقد هر گونه سیال هستند و معمولاً روی لوله هایی که تازه قرار است روی خطوط نصب شوند انجام می شوند. برش از روش های مشابه نظیر استفاده از دستگاه beveling machine نیز نظیر دستگاه های گاز و هوا می تواند دارای چنین خطراتی باشد چرا که ماهیتاً دقیقاً مشابه است.

در مقابل این روش ها، برش سرد بدون ایجاد کوچک ترین حرارتی حین برش انجام می شود. در واقع حرارت ایجاد شده تنها ناشی از درگیری تیغچه برش با لوله است که حرارتی معادل با حرارت تراشکاری ایجاد می کند و در این خصوص نیز دستگاه های برش سرد خود دارای مخزن های آب صابون هستند که حین برش بسته به تنظیمات انجام گرفته محلول آب صابون را روی ناحیه برش می ریزند و به این ترتیب حرارت ایجاد شده را رفع می کنند. بنابراین خطری از سوی متغیرهایی نظیر حرارت انجام عملیات برش فرایند را تهدید نمی کند. از این حیث دستگاه های برش سرد نیز ماهیتی نظیر دستگاه های برش گرم یا هات تپ دارند. در عملیات هات تپ نیز برای ایجاد انشعاب از فرایند تراشکاری بهره برده می شود اما چنان که اشاره شد قطر لوله از طریق هات تپ قابل بریدن نیست، بلکه سطح لوله به اندازه میزان انشعاب مورد نیاز بریده می شود. در عملیات هات تپ نیز ابتدا مته راهنما و سپس کاتر با لوله درگیر می شوند و برش را انجام می دهند، با این تفاوت که کاتر دستگاه ات تپ دارای یک تیغچه نیست بلکه چندین الماسه روی کاتر نصب شده است که همزمان عملیات برش را انجام می دهند و با پیشروی دستگاه به برش عمق بیشتر می دهند.

متأسفانه در برش ها از طریق سنتی سوانح و حوادث ناخوشایندی رخ داده است و بسیاری از نیروهای انسانی ولو متخصص و متبحر در معرض صدمات جدی و چه بسا خطرات جانی قرار گرفته اند. عملیات برش سرد از این حیث بر میزان ریسک عملیات بسیار می کاهد و به همین دلیل از تأکیدان واحدهای ایمنی و بهداشت فنی بوده است که همواره و تا جای ممکن اگر مقدور می باشد از برش سرد برای برش لولوه ها استفاده شود. دستگاه های برش سرد معمولاً دارای محرک های هیدرولیکی می باشند و منبع تغذیه شان پاوریونیت های هیدرولیک است، اما در مواقعی و خصوصاً زمانس که فشار کاری کمتر می باشد می توان از تغذیه پنوماتیک نیز استفاده کرد.

تنظیمات و آماده سازی دستگاه برش سرد برای انجام عملیات ویژگی ها و تخصص های خاص خود را می طلبد. مهندسین و اپراتورها بر حسب مؤلفه هایی نظیر ضخامت لوله، جنس لوله، مقدار متریال باقی مانده درون لوله و از این دست تنظیمات دستگاه را انجام می دهند. تنظیمات مذکور شامل موارد زیر می باشد:

• تنظیم سرعت دوران تیغچه روی لوله
• تنظیم میزان پیشروی دستگاه برش سرد در هر دور از دوران
• تنظیم زاویه تیغچه
• تنظیم فشار موتور پاوریونیت

پس از انجام تنظیمات فوق دستگاه آماده برش سرد می باشد. عملیات به صورت پیوسته و بدون وقفه انجام می گیرد. بهتر است تیم طراحی از همان ابتدا طراحی ها و برنامه ریزی های دقیق برای انجام تنظیمات را به درستی انجام داده باشند تا فرایند برش لوله به صورت پیوسته انجام گیرد. بروز ایراد حین برش از آسیب های کار می باشد که می تواند فرایند را با اشکالاتی مواجه کند.

خدمات شرکت پیشگام صنعت ابزار به هات تپ گیری از خطوط لوله محدود نمی شود و رفع نشتی و آسیبب های خطوط لوله از جمله دیگر سرویس های عملیاتی است که توسط این شرکت به مشتریان گرامی ارائه می شود. این فرایند به انحاء مختلف قابل انجام است و انواع روش ها برای رفع عیوب ناشی از نشتی و برون ریز محصول وجود دارد که بسته به شرایط کاری کارفرما، تجهیزات موجود و پیمانکار اجرایی کار شرایط آن متفاوت خواهد بود.

اصولا زمانی نشتی در خط لوله رخ می دهد که لوله بنا به یکی از دلایل زیر دچار آسیب شود:

• فرسودگی و پوسیدگی لوله در گذر زمان که به مرور باعث خوردگی لوله و از دست رفتن کارکردهای آن می شود.
• بروز آسیب در نتیجه اصابت جسمی تیز یا سنگی به لوله که به بخشی از لوله آسیب وارد کرده و از ناحیه صدمه دیده سیال نشتی می کند.
• فشار بالای سیال درون لوله می تواند ضریب مقاومت لوله را به مرور کاهش دهد تا جایی که دیگر ظرفیت و توان تحمل فشار مذکور را نداشته باشد. در این شرایط نیز لوله دچار سوراخ شدگی می شود. چه بسا این امر باعث ترکیدن لوله و آسیب های جدی تر شود.
• اصابت خودرو و وسایل نقلیه به لوله می تواند بخشی از لوله را سوراخ کرده و بروز نشتی در آن ناحیه داشته باشیم.

بدیهی است که نشتی در درجه اول باعث هدر رفتن سیال از درون لوله خواهد شد و این امر متضمن تقبل خسارت بالا از جانب مجتمع صنعتی است. در این شرایط روزانه و به صورت مستمر بخشی از منابع یا فراورده های یک مجتمع صنعتی مدام در حال برون ریختن و هدر رفتن می باشد. ای امر آسیب های مالی و اقتصادی مشهود بر مجموعه وارد خواهد کرد. از سوی دیگر سیال ممکن است حاوی مواد شیمیایی ای باشد که برای سلامت محیط و انسان مضر هستند. حتی الامکان باید با درگیر شدن انسان و محیط با چنین موادی اجتناب کرد. ممکن است این مواد به طبیعت و محیط زیست آسیب بزنند و به این ترتیب منشأ آسیب ها و خطرات اقلیمی در منطقه شوند. چه بسا ساکنان مناطق مسکونی مجاور با مجتمع نیز از این امر متضرر شوند و خطرات ناشی ار متصاعد شدن این مواد بر زندگی روزمره و بهداشت و سلامت ایشان تأثیر منفی بگذارد. خصوصاً زمانی که این مواد سیمیایی قابل احتراق باشند شرایط به مراتب دشوارتر و خطرناک تر خواهد بود. در چنین شرایطی برون ریز مستمر سیال فضای احتراق آوری را ایجاد خواهد کرد که به محض درگیر شدن با هر گونه عامل حرارتی قابل اشتعال می تواند خطراتی نظیر انفجار و آتش سوزی را با خود به همراه داشته باشد. در چنین شرایطی انجام عملیات رفع نشتی جزو الزامات اضطراری بوده و باید سریعاً در دستور کار مجتمع قرار گیرد.

علاوه بر این موارد، افت فشار سیال درون لوله از دیگر آسیب هایی است که از ناحیه نشتی لوله می تواند بروز دهد و بار دیگر مجموعه را دچار خسارت و عدم بهره وری کند. افت فشار می تواند بر عملکرد تجهیزات نصب شده در محل های مختلف خط نیز تأثیر منفی داشته باشد. برخی از این تجهیزات برای عملکرد صحیح نیازمند حداقلی از جریان سیال می باشند و در صورت بروز مشکل نشتی ممکن است دچار آسیب شوند.

اما در خصوص روش های رفع نشتی، چنان که گفته شد راهکارهای متعدی برای اینجام این کار وجود دارد که بسته به شرایط کار و کارفرما متفاوت خواهد بود. در صورتی که کارفرما در صدد است به صورت موقتی رفع مشکل نماید می تواند از طریق کمربندهای مسدود کننده که همچون حلقه به دور لوله بسته می شوند مشکل را رفع نماید. این حلقه ها البته دارای اورینگ هایی می باشند که می تواند برای شان کارکرد دائم داشته باشد، و بنابراین چه بسا که بتوانند سال ها جلوی نشتی لوله را بگیرند. روش دیگر رفع نشتی لوله عبارت خواهد بود از فرایند انجماد سازی لوله. یعنی لوله با استفاده از دستگاه های ویژه منجمد می شود. در واقع آن بخش از لوله که دچار نشتی شده است به صورت موقت منجمد شده و به این ترتیب جداره داخلی لوله از ناحیه بخش سوراخ شده کاملاً از جریان سیال مسدود می شود. به این ترتیب ظرف مدت زمانی که آن بخش از لوله منجمد است می توان فرایندهای اصلاحی برای رفع نشتی را به انجام رساند. از روش های دیگر که بسیار سنتی می باشد عبارت است از تخلیه خط و تعمیر نشتی در همان محل نصب. این فرایند با توجه به این که فرایند تخلیه لوله مدت زمان طولانی نیاز داشته و برای مدتی قابل توجه فعالیت خط را متوقف می کند چندان به صرفه نیست گرچه ساده ترین راه به لحاظ فنی محسوب می شود.

اما استفاده از روش هات تپ برای رفع نشتی از دیگر راهکارها محسوب می شود. در این فرایند از طریق دو عملیات هات تپ و ایجاد یک خط فرعی موقت، آن بخش از لوله که دچار نشتی است از خط خارج شده و بریده می شود، و سپس به منظور انجام تعمیرات لازم از محل خارج می شود. سپس بخش آسیب دیده لوله یا با یک قطعه لوله جدید تعویض می شود یا عملیات تعمیرات روی آن انجام می گیرد و روی محل سابق نصب می شود.

استفاده از هر یک از روش های فوق بستگی به میزان توانمندی مجری کار، نیاز کارفرما و شرایط و  مشخصات فنی کار دارد. شرکت پیشگام صنعت ابزار با استفاده از تجهیزات و دانش فنی خود آماده ارائه خدمات رفع نشتی در محل را دارد. از آن جا که مطمئن ترین و در اغلب موارد بهترین راهکار برای رفع نشتی به صورت دائم استفاده از روش آخر یعنی هات تپ زنی خط لوله در دو نقطه و انسداد موقت خط می باشد این روش بیش از سایر روش ها توصییه می شود و ما نیز در این زمینه تخصص ویژه داریم اما جمع بندی و تصمیم گیری نهایی چنان که اشاره شد بستگی به تجهیزات و تأسیسات و امکانات موجود، و البته نظر کارفرما دارد.

هات تپ یک فرایند خطی زمان بر بوده و بسته به میزان پیچیدگی هایش زمان انجام عملیات نیز بیشتر خواهد شد. مجریان عملیات انشعاب گرم هات تپ باید نسبت به زمان بندی انجام عملیات هات تپ حساسیت داشته باشند تا دچار دوباره کاری ها و صرف هزینه و زمان بیش از حد استاندارد برای انجام کار نباشند. اصولا انجام فرایندهایی نظیر زمان سنجی و برنامه ریزی عملیات به صورت دقیق برای هات تپ امکان پذیر نیست اما با این وجود می توان مختصاتی کلی از کار و کلیه مراحل و مراتب آن ارائه داد. به این جهت نیازهای عملیات به جهت سلسله مراتب و ترتیب انجام کار گرم، تأسیسات مورد نیاز، نیروی انسانی مورد نیاز در هر مرحله و تخصص و مهارت آن، و نیز هماهنگی های نرم افزاری برای پیشبرد دقیق تر و بهینه تر کار ارائه داد. از این رو شرکت هایی که کار اجرای عملیات هات تپ را انجام می دهند باید نسبت به برنامه ریزی پروژه انشعاب گیری گرم دقت و وسواس کافی را به خرج دهند در غیر این صورت در طول فرایند دچار کارهای اضافی خواهند شد. چه بسا از جا افتادن یکی از مراحل ولو جزئی کار باعث ایجاد وقفه ای مشهود در عملیات انشعاب گیری گرم هات تپ شود، یا فراموشی در تهیه تأسیسات و ماشین آلات و چه بسا ابزارآلات بسیار ساده باعث بروز وقفه در روند انجام کار شود. این امر خصوصاً در شرایطی که کار در مرحله پایانی خود بوده و مجری هات تپ در حال اجرای عملیات برش گرم hot tap می شود بیشتر بروز می یابد. در زمان اجرای عملیات تیم های ایمنی و بهداشت، آتش نشانی و کمک های اضطراری در محل انجام عملیات حاضر می باشند. کلیه تأسیسات سنگین مورد نیاز برای انجام عملیات آماده شده اند و در حال کار می باشند. ممکن است مجتمع صنعتی کارفرما بخشی از فعالیت های خود را به منظور انجام عملیات هات تپ اصلاح کرده باشد. بنابراین هر گونه وقفه در انجام عملیات هات تپ فرایندهای جاری مجتمع صنعتی را دچار خدشه می کند.

بنابراین تهیه و تأمین کلیه تجهیزات و تأسیسات جزو ضرورت های عملیات انشعاب گیری گرم می باشد که لازمه آن نیز برنامه ریزی می باشد. واحد برنامه ریزی اجرای هات تپ در درجه اول می بایست کلیه مراحل و پیش نیازهای هر فرایند را تشخیص و بررسی کند. سپس آن ها ر لیستی آورده شده و به عنوان راهنمای مراحل بعد مورد توجه قرار می گیرند. مراحل انجام انشعاب گیری گرم به طوری کلی به شرح زیر می باشند:

• ابتدا فرایند ساخت اتصال مورد نیاز برای اجرای عملیات مورد آنالیز قرار می گیرد. انتخاب نوع اتصال، تهیه مواد و متریال های آن شامل لوله به سایز لوله اصلی و لوله انشعابی، الکترودهای مناسب، دستگاه جوش قوس الکتریکی، جوش آرگون، تأسیسات مورد نیاز نظیر برق و… جزو لوازم ضروری عملیات می باشند. سپس فرایند ساخت اتصال شامل برش لوله، سنگ زنی قطعات بریده شده لوله و جوشکاری آن ها به یکدیگر مراحل ساخت اتصال هات تپ می باشند. واحد برنامه ریزی هات تپ باید نسبت به تهیه و تأمین تجهیزات و زمان و نیروی انسانی هر یک از این مراحل پیش بینی های لازم را انجام داده باشد.
• سپس فرایند شامل نصب اتصال روی لوله یا مخزن می باشد که پیش از اجرای عملیات انشعاب گیری گرم یا هات تپ صورت می گیرد. ابتدا به ساکن می بایست تست های فشار و جوش لازمه روی اتصلات انجام شود تا برای عملیات انشعاب داغ و مختصات فنی خط لوله یا مخزن مناسب باشد. در صورتی که اتصال جوشی باشد باید دستگاه جوش و الکترود مناسب با فرایند تهیه شود. اما اگر اتصال مکانیکی باشد می بایست ابزار لازم برای پیچ و مهره اتصال مکانیکی مذکور فراهم شود. زمان انجام فرایند جوشکاری نیز بسته به سایز لوله اصلی متغیر می باشد، هر چه سایز لوله بالاتر باشد زمان بیشتری صرف کار می شود. انتخاب بهترین و ماهرترین جوشکارها برای جوشکاری اتصالات روی لوله یا مخزن جزو الزامات انجام عملیات می باشد، چرا که جوشکاری روی خطی انجام می شود که سیال در آن جریان دارد و حاوی مواد قابل احتراق است. از این رو حین جوشکاری باید احتیاطات ویژه را در نظر داشت تا در اثر سوراخ شدن لوله یا مخزن عملیات دچار سانحه نشود.
• نصب ولو مرحله بعدی انجام عملیات است. ولو تست شده روی اتصال قرار می گیرد و روی آن پیچ و مهره می شود. ولو متناسب با سایز انشعاب و فشار کاری خط انتخاب می شود و پیش از نصب تست فشار روی آن انجام یم شود تا دچار نشتی و مواردی از این قبیل نباشد.
• در مرحله نهایی دستگاه هات تپ روی ولو نصب می شود و عملیات انشعاب گیری گرم هات تپ به انجام می رسد. این مرحله می بایست بر عهده اپراتورهای ماهر عملیات انشعاب گرم باشد. یک عملیات هات تپ خط لوله یا مخزن شامل راه اندازی و نصب منبع تغذیه یا پاور یونیت، و انجام عملیات باردهی به دستگاه هات تپ است. راه اندازی پاور یونیت و نصب آن به دستگاه هات تپ خود نیازمند زمان مشخصی است که معمولاً توسط اپراتوری انجام می گیرد که در زمینه برق و اتصالات دارای تبحر نسبی می باشد. سپس عملیات باردهی دستگاه هات تپ شروع می شود که بسته به آیتم هایی نظیر جنس لوله، ضخامت لوله، سایز انشعاب و ویژگی های دستگاه هات تپ زمان انجام آن متفاوت است.

واحد برنامه ریزی عملیات هات تپ باید نسبت به تمامی مراحل فوق و ابعاد و اجزاء ان دقت کافی را به خرج دهد. باید تمامی قوا و تجهیزات لازم برای انجام هر یک از فرایندهای فوق به صورت کامل تهیه و تدارک دیده شوند و در اختیار واحدهای فنی و مهندسی و اجرایی قرار کیرند و فازهای اجرایی بر حسب آن ها انجام شوند. روند اجرایی کار می بایست توسط یک بازرس مورد ارزیابی و پایش قرار گیرد.

مراحل و مراتب و تأسیسات و تجهیزات هر یک از این فرایندها باید در یک لیست خلاصه شده باشند تا توسط بازرس چک شوند. چک لیست عملیات هات تپ شامل تمام مراحل پیش عملیاتی و عملیاتی انجام فرایند انشعاب گرم می باشد که حکم خرجی فاز برنامه ریزی را دارد و همچون یک نقشه راه، دستور کار اجرایی را پوشش می دهد.